top of page

Rus Nüfus Tarihi Üzerine Notlar

Colin McEvedy'nin Atlas of World Population History (Facts on File:1978.) adlı kitabından kısaltılarak çevrilmiştir.

Kitap 1978 yılında yazıldığı için rakamlar eski S.S.C.B. ülkelerini de içermektedir.


Rusya (Avrupa)

 

MÖ 3000’de bölge nüfusu 0.5 milyondan azdı. MÖ 1.binyılda 1 milyona ulaştı.

Sonraki 2 bin yıl boyunca, üçlü yapı görüldü. Bozkır bölgesi göçebelerindi. Sakalar, Hunlar, Türkler, Moğollar… Rusların beşiği olan orta kısım köylülerindi. Kuzeyde ise az sayıda Finli dışında kimse yoktu. Kaçınılmaz olarak toprağı işleyen çiftçilerin nüfusu, toprağı sadece hayvanlarını otlatmak için kullanan göçebelere üstünlük sağladı. 900’de ilk Rus devletini kuran Varanglar 2,5 milyon kişi ile bölge nüfusunun 2/3’ünü oluşturuyorlardı.

13. yüzyılın ortalarında, Moğol istilasından hemen önce nüfus 7.5 milyonu bulmuştu.

1237-40 yıllarında Moğollar bölgeyi kasıp kavurdu. Rus Devletinin geleneksel Başkenti olan Kiev, siyasi haritadan silindi. Sonuç olarak, fırtına kopmadan hemen önce 7,5 milyona kadar çoğalmış olan Rusya köylü nüfusu 7 milyonun altına düştü.

14. yüzyılda ölüm Veba biçiminde tekrar geldi. Nüfus yoğunluğunun düşük olması nedeniyle, veba diğer Avrupa ülkeleri ile aynı etkiye sahip değildi, ancak mikroplar ve Moğollar bir araya geldiğinde aynı son etkiye sahipti: nüfusu tüm ülke için 13. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar, azami 10 milyonun altında tutuyorlardı.

16. yüzyılda bütün resim değişti. İlk tüfek atışları, göçebeliğin askeri avantajının sona ermesini ilan etti, köylüler bozkıra geri döndüler ve şu anda Moskova ile eşanlamlı olan Rus Devleti, güneye doğru adım adım ilerletmeye başladı. 1600 yılına gelindiğinde sadece Kırım Moskova'nın denetiminin dışında kalmıştı. Güney, 18. yüzyılın sonundan önce ağırlıklı olarak tarım alanı haline gelmişti.

17. ve 18. yüzyıllarda Polonya'nın gerilemesi Çarlara batı yönünde ilerleme ve imparatorluğuna daha iyi nüfuslu iller ekleme fırsatı verdi.

1800'de 36 milyonluk nüfus, bir asır öncesinin 20 milyonundan yüzdesi %80 daha büyüktü. Buna, güneyin patlayan nüfus artışı büyük katkıda bulundu.

1815 yılına gelindiğinde, Rusya Avrupa'da 44m nüfusu kontrol ediyorlardı. Bu sayı sonraki 100 yıl içinde üç kat artarak 1850'de 65 milyon, 1900'de 107 milyon ve Birinci Dünya Savaşı öncesi 133 milyona ulaştı.

İmparatorluğun Asya kısmı daha da büyüdü: 1815'te 3m'den 1850'de 5m, 1900'de 26m ve 1914'de 37m.

Rusya'nın 19. yüzyıldaki nüfus artışı o kadar büyüktü ki (% 200'e yakındı) Rus kırsal alanını nüfus azlığı aşırı nüfusa dönüştürdü. Sibirya'ya göç (1870-1914 döneminde 5 milyon) ve Yeni Dünya (aynı dönemde 3 milyon) aşırı nüfusun bir kısmını azalttı. Nihayet, 1900'ün her iki tarafında, yıllık artışlar 2 milyona ulaştığında, demografi bir kentsel proletaryası olan modern bir devlet kurmak için ihtiyaç duyuldu. Bu, Sovyetlerin ortaya çıkmasının ve Lenin'in Ekim 1917 Bolşevik Devriminin sebebiydi.

Bolşevik Devrimi, savaş ve felaketin ortasında meydana geldi. Geçici olarak Rus nüfusunu durdurdu. 2 milyon kişi savaşta öldü, 14 milyon kişi diğer şekillerde hayatlarını kaybetti (çoğunlukla İç Savaşın sonraki aşamalarında yetersiz beslenme ve hastalık nedeniyle), 2 milyon göç etti ve 10 milyonluk bir doğum açığı ortaya çıktı. Tüm bunlar, 1925 nüfusunu yalnızca 1910 seviyesine indirebildi.

İki savaş arası dönemde SSCB, 135 milyonluk bir nüfusa sahipti (Avrupa'da 95 milyon). 1939'a kadar toplam 171m (Avrupa'da 111 milyon) seviyesine yükseldi. Baltık Devletlerinin ve Polonya'nın yarısının eklenmesiyle 194 milyonu buluyordu. 1941'deki Alman istilasının arifesinde, rakam 200 milyona yakındı.  

Stalin ve İkinci Dünya Savaşı, bu kayıpları ikiye katladı. Ölen asker sayısı 10 milyona ulaştı. Diğer ölümler 15 milyonu ve doğum açığı 20 milyonu buldu. Bu sefer Avrupa Rusya'nın nüfusu 1905 rakamına indi. Savaş sonrasında ise kayıplar fazlasıyla karşılandı. Nüfus 160 milyona ulaşıldı.

Kültür Sayfası

bottom of page