Slav-Katolik Bölgesi Ülkeleri Üzerine Notlar
Polonya
Ova görünümündedir. Güney sınırlarını teÅŸkil eden Karpat DaÄŸları haricinde ülke toprakları deniz seviyesinden yaklaşık 300 m kadar yüksektedir. Güney sınırındaki daÄŸlar iki ayrı sistem halindedir. Güneybatıda Karkonsze DaÄŸları ve güneyde Karpat DaÄŸları yer alır. Ä°ki daÄŸ sistemini, Polonya’nın güneye açılmasına izin veren Moravya Kapısı ayırır. Moravya Kapısı, bugün için dahi önemli bir kara ve demiryolu çıkışı ve bir ticari ulaÅŸtırma kanalı olarak, tarihteki “geçiÅŸ yolu” rolünü koruyan bir geçittir. [1]
​
Polonya’da yaz ayları sıcak, kış ayları soÄŸuk ve uzun sürer. [2]
​
BaÅŸÅŸehri VarÅŸova’dır. [3]
​
Tarih
Polonyalılar Slav ırkındandır. Nüfusun en eski kaynağını 10. yüzyılda “Polane” adı verilen Slav kabileleri meydana getirir. [4]
​
Polonya’nın tarihi 10. yüzyıl Lehistan Krallığı’na dayanmaktadır. 15 ve 16. yüzyıllar, Lehistan Krallığı’nın en güçlü olduÄŸu dönemler olmuÅŸ, zaman içerisinde iç ve dış savaÅŸlarla zayıflayarak 18.yüzyılda Avusturya, Prusya ve Rusya arasında bölünmüÅŸtür. Birinci Dünya Savaşı sonrasında, 1918’de, tekrar bağımsızlığına kavuÅŸan Polonya, Ä°kinci Dünya Savaşı ardından Sovyetler BirliÄŸi’nin egemenliÄŸi altına girmiÅŸtir. Polonya, Dayanışma Hareketi ile mücadelesinde baÅŸarıya ulaÅŸmış ve 1989 yılında rejim deÄŸiÅŸikliÄŸini gerçekleÅŸtirerek, parlamenter demokrasi ile yönetilmeye baÅŸlamıştır. [5]
​
Ekonomi
Yer altı kaynakları oldukça zengindir. En önemli madeni kömürdür. [6]
​
Enerji bakımından oldukça geliÅŸmiÅŸ bir ülkedir. Sovyet yardımıyla kurulmuÅŸ hidroelektrik santralleri mevcuttur. Kömüre dayalı demir ve çelik endüstrisi önemli bir gelir kaynağıdır.[7]
​
Macaristan
Ülkenin tamamı oldukça alçak olup, en yüksek tepeler 900 ilâ 1000 metreyi aÅŸmamaktadır.[8]
​
Denizden uzak olan Macaristan’da kara iklimi hüküm sürer. [9]
​
Tuna ötesi topraklarının ve daÄŸlarının bitki örtüsü ormanlardan meydana gelmiÅŸtir. Fakat bunlar bozkır ÅŸartlarının hüküm sürdüÄŸü Büyük Ova yakınlarındaki arazide aniden kaybolur. [10]
​
Tuna Nehri, 2850 m uzunluÄŸunda olup, uzunluÄŸu itibariyle Volga’dan sonra Avrupa’nın en uzun nehridir. BudapeÅŸte, Tuna’nın iki yakasında kurulmuÅŸtur. [11]
​
Macaristan etnik yapısı itibariyle Orta Avrupa'nın en homojen devletidir. Macarca, Fin-Uygur dil ailesine dâhil olup, ülkenin resmî dilidir.[12]
​
Tarih
Macaristan, 1000 yılında Kral I.Stephen tarafından kurulmuÅŸtur. 1526 Mohaç savaşında Osmanlı Ä°mparatorluÄŸuna yenilip Buda’yı kaybetmeden önce ülkeye MoÄŸollar tarafından da çeÅŸitli saldırılar düzenlenmiÅŸtir. 1541 ’de ülkenin kuzeyi ve batısı Avusturya (Habsburg) Ä°mparatorluÄŸunun yönetimine girmiÅŸtir 1686 da Habsburg’un yardımıyla Macarlar Buda kalesini tekrar ele geçirmiÅŸlerdir. Avusturya-Macaristan Ä°mparatorluÄŸu’nun T. Dünya Savaşından yenik çıkması üzerine Macaristan 1918 yılında Avusturya’dan da ayrılmıştır. [13]
​
Macaristan toprakları, 1920’de imzalanan Barış AntlaÅŸması ile 288.000 km2’den 93.000 km2’ye, nüfusu da 18,2 milyondan 7,6 milyona indirilmiÅŸtir.[14]
​
Macaristan, Sovyetler BirliÄŸine 1941 yılında savaÅŸ açmış ve Ä°kinci Dünya Savaşına katılmıştır. Ancak, 1944’de Almalar tarafından istila edilen Macaristan bir yıl sonra Sovyet Birlikleri tarafından Alman istilasından kurtarılmıştır. SavaÅŸ sonunda 1 milyon kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸ ve milli servetin de %40’ı yitirilmiÅŸtir. [15]
​
Macaristan’da 1946’da Cumhuriyet ilan edilmiÅŸ, ancak 1949 yılında ülke “Macar Halk Cumhuriyeti” adını alarak, Sovyetler BirliÄŸinin etkisi altına girmiÅŸtir. 1956 yılında ülkede rejime ve Sovyetlere karşı baÅŸlayan ayaklanma Sovyetler BirliÄŸi tarafından bastırılmıştır.[16]
​
Macaristan, 1989 yılında parlamenter demokrasiye geçmiÅŸ ve ekonomi politikaları liberalleÅŸmiÅŸtir. 1 Mayıs 2004 tarihinden itibaren de Avrupa BirliÄŸi üyesi olmuÅŸtur.[17]
​
Ekonomi
En büyük ÅŸehri ve baÅŸkenti, sanayi ve kültür merkezi ve baÅŸkenti, BudapeÅŸte olup, nüfusu 2,2 milyondur. Berlin’den sonra Orta Avrupa'nın en büyük ikinci ÅŸehri olup, Macaristan nüfusunun beÅŸte biri de burada yaÅŸamaktadır. Tuna Irmağı üzerindedir. Irmağın batı kıyısındaki Buda, doÄŸu kıyısındaki PeÅŸte ve Buda’nın kuzeyindeki Obuda ÅŸehirlerinin 1873’te birleÅŸmesiyle BudapeÅŸte ismini almıştır.[18]
​
Tabiat ÅŸartları tarım için elveriÅŸli bir durum arz eder. Toprakların %67’si iÅŸlenmeye elveriÅŸli, % 15,3’ü çayır ve otlaklardır. Toprağın %97,6’lık bir kısmı devlet çiftliklerine ve kooperatiflere ait olup, devlet sektörünün elindedir.[19]
​
Hammaddeleri ve enerji kaynaklarının azlığı sebebiyle, sanayileÅŸmede güçlük çekmektedir. Bütün sanayi merkezlerinde bilhassa BudapeÅŸte’de bulunan makine âletleri, ulaşım malzemeleri imalatı sanayinin temel sektörünü teÅŸkil eder. [20]
​
Çek Cumhuriyeti
Çekoslovakya Birinci Dünya Savaşı sonunda Avusturya-Macaristan imparatorluÄŸunun parçalanması sonucunda kurulmuÅŸtur. BaÅŸkenti Prag’dır.[21]
​
Çek Cumhuriyeti batıdan doÄŸuya doÄŸru iki coÄŸrafî bölgeye ayrılır. Bunlar uda “Bohemya”, doÄŸuda “Moravya” bölgeleridir. [22]
​
Bohemya, ülkenin batı tarafıdır, ortalama 1000-1500 m yüksekliÄŸe sahip daÄŸlarla çevrili olan bir yayladır. Moravya Çek Cumhuriyeti’nin orta kısmını teÅŸkil eden, kuzeyden güneye doÄŸru gidildikçe alçalan bir ova ÅŸerididir. Karpat DaÄŸları ile Slovakya'dan ayrılır. [23]
​
Denizden uzak bir Orta Avrupa ülkesi olan Çek Cumhuriyeti’nde de diÄŸer Orta Avrupa ülkelerinde olduÄŸu gibi kışları sert soÄŸukların hâkim olduÄŸu kara iklimi vardır. [24]
​
Tarih
Çekoslovakya 1918’de Avusturya Ä°mparatorluÄŸu’na karşı bağımsızlığını ilan etmiÅŸ, Ä°kinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan iki kutuplu dünyada ise Sovyet sistemi etki alanında yer almıştır. 1948’den itibaren ise Komünist Parti yönetime el koymuÅŸtur. 1970 ve 1980'li yıllarda uygulanan baskı rejimi ile muhalefet susturulmuÅŸtur. 1989’da Sovyetler BirliÄŸi’nin dağılmasının ardından, Çekoslovakya Kadife Devrim ile özgürlüÄŸüne kavuÅŸmuÅŸtur. 1 Ocak 1993’te ülke içindeki iki milli kimlik 75 yıl birlikte yaÅŸadıktan sonra, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ayrılmıştır.[25]
​
Ekonomi
Prag, Çek Cumhuriyeti'nin baÅŸkenti ve en büyük ÅŸehridir. Çek Cumhuriyeti ve Slovakya birleÅŸikken de baÅŸkentti. Orta Bohemya'da yer alır ve 1,2 milyon nüfusu vardır. [26]
​
Genel olarak sanayiye dayalı bir ekonomisi vardır. Ekilebilen arazinin tamamı komünist idarenin gelmesiyle devletleÅŸtirilerek kolektif tarıma geçildi. Tarım ürünleri üretiminde kolektif tarıma geçme ile verim düÅŸtü ve ülke eskisinden daha çok besin maddesi ithal etmek zorunda kaldı.[27]
​
ÜrettiÄŸi madenler ülke ihtiyacını karşılamadığı için maden ithal eder. Demir cevherinin önemli kısmını ithal etmesine raÄŸmen dünyada çelik üretiminde ilk on ülke içine girebilmektedir. DoÄŸu bloÄŸu ülkelerin makine, kimyevî madde, silah, tekstil ürünü ihtiyaçlarının büyük bir kısmını Çek Cumhuriyeti karşılamaktadır.[28]
​
Slovakya
Slovakya topraklarının büyük kısmı daÄŸlarla kaplıdır. Güneybatı ve güneydoÄŸusunda Michalovce ve Tuna ovaları yer alır. [29]
​
Denizden uzak bir Avrupa ülkesi olan Slovakya’da da diÄŸer Orta Avrupa ülkelerinde olduÄŸu gibi kışları sert soÄŸukların hakim olduÄŸu kara iklimi hüküm sürer.[30]
​
Ekonomi
Ülkenin baÅŸÅŸehri Bratislava, nüfus yoÄŸunluÄŸunun en yüksek olduÄŸu yerdir. Eski Macaristan Krallığının merkezi olan Bratislava günümüzde de ülkenin kültür merkezi olmasının yanı sıra Tuna Nehrinin kıyısında ulaşım merkezi olarak çok önemlidir.[31]
​
Slovakya ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. DaÄŸlık olan ülke topraklarının ancak üçte birlik kısmı tarıma elveriÅŸlidir.[32]
​
Rezerv yönünden zengin olan madenler demir cevheri, bakır, magnezit, kurÅŸun ve çinkodur. [33]
​
Sanayide, kimya ve makine endüstrisi geliÅŸmiÅŸtir. DaÄŸlık bölgelerde bulunan madenler çıkartılarak iÅŸlenir. Kömür ve petrol yatakları bulunmamasına raÄŸmen sanayinin temel enerji ihtiyacı nehirler üzerindeki hidroelektrik santrallerinden karşılanır. Topraklarından geçen doÄŸal gaz ve petrol boru hatlarının geliri ülkenin bu ihtiyaçlarını karşılar.[34]
​
Slovakya’nın ekonomik sistem deÄŸiÅŸikliÄŸi daha geliÅŸmiÅŸ durumda olan Çek Cumhuriyeti’nden ayrılması sonucunda, kardeÅŸ ülkeden mal ve para akımının önemli ölçüde azalması ülke ekonomisini aşılması zor bir darboÄŸaza sokmuÅŸtur.[35]
​
Hırvatistan
Ülke toprakları; Dalmaçya, Birinci Dünya Harbi öncesinde Avusturya toprağı olan Istria’nın büyük bölümü ve eskiden Macaristan’a ait olan Slovenya topraklarını içine alır.[36]
​
Istria Yarımadası ile Dalmaçya kıyılarında Akdeniz iklimi hüküm sürer. Buralarda yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Ä°ç kesimler ve daÄŸlık bölgelerde iklim daha serttir.[37]
​
Sırplar gibi Hırvatlar da ÅŸimdiki Yugoslavya'ya 7.yüzyılda yerleÅŸmiÅŸlerdir. Ancak bağımsız bir Hırvat devleti ancak 1102’de kurulabilmiÅŸtir.[38]
​
Slovenya
Slovenya topraklarının büyük kısmı daÄŸlıktır. [39]
​
Resmî dili Slovencedir. Slovenler bir Güney Slav halkıdır. Halkın büyük çoÄŸunluÄŸu Katolik’tir. [40]
​
Ekonomi
Ülke ekonomisi tarıma dayalıdır. Ormancılık ve hayvancılık da önemli gelir kaynaklarındandır. Sanayi alanında metalürji ve dokumacılık geliÅŸmiÅŸtir.[41]
​
BaÅŸta kömür ve cıva olmak üzere çeÅŸitli maden yatakları vardır. [42]
​
Ülkede iÅŸsizlik oranı çok düÅŸüktür. Ekonomik açıdan çok geliÅŸmiÅŸ olmasına raÄŸmen, Yugoslavya’dan ayrılması ekonomisini alt üst etmiÅŸtir. Sırplarla Bosna-Hersek arasındaki savaÅŸ yüzünden bu ülkelerle ticaret yapılmaması ekonomiye büyük darbe vurmuÅŸtur.[43]
​
Kaynaklar
[1]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[2]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[3]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[4]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[5]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[6]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[7]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[8]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[9]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[10]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[11]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[12]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[13]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[14]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[15]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[16]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[17]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[18]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[19]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[20]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[21]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[22]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[23]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[24]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[25]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[26]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[27]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[28]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[29]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[30]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[31]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[32]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[33]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[34]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[35]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[36]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[37]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[38]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[39]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[40]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[41]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[42]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[43]Avrupa CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
