Latin Kültür Bölgesi Nüfus Tarihi Üzerine Notlar
Colin McEvedy'nin Atlas of World Population History (Facts on File:1978.) adlı kitabından kısaltılarak çevrilmiÅŸtir.
​
Ä°BERYA ALT KÜLTÜR BÖLGESÄ°
Ä°spanya
Ä°spanyol maÄŸara tablolarını üreten sanatçıların sayısının 5.000'i aÅŸması pek muhtemel deÄŸil. Sonra sayılar büyüdü: M.Ö. 4. binyılda tarımın giriÅŸiyle yaklaşık 0,5 milyona yükseldi. M.Ö. 2000’de 1 milyon, M.Ö. 1000’de 2 m, M.Ö. son yüzyılda Romalılar bölgeyi kontrol altına almaya gelinceye kadar 4 milyondu.
​
Roma Ä°mparatorluÄŸu sırasında, birkaç yüzyıl boyunca Ä°spanya'nın nüfusunun arttı ve 5 milyona yükseldi. 3. Yüzyıldan itibaren ekonomik tablo kötüleÅŸti. 5. yüzyılda Roma’nın çöküÅŸü ile birlikte düÅŸüÅŸ hızlandı. DüÅŸüÅŸten germen istilaları doÄŸrudan sorumlu deÄŸildi. Klasik Akdeniz ekonomisinin daha fazla nüfusu destekleme imkânı kalmamıştı.
​
8. yüzyılda Arapların gelmesi iyileÅŸme iÅŸaretlerini saÄŸladı. Sayılarının 30 bini geçmediÄŸi düÅŸünülüyor ama kültürlerinin enerjisi güneyin tarımını ve kent yaÅŸamını canlandırdı.
​
Araplar tüm Ä°spanya'yı fethedememiÅŸ olsalar da 11. yüzyılın baÅŸlarına kadar ülkenin üçte ikisi Müslümanların yönetimi altındaydı ve Müslümanlar 0,8 m, yani toplam nüfusun beÅŸte biri idi. 11. yüzyılın sonlarında, kuzeydeki Hıristiyanlar, nüfusları 5 milyonu aşınca yeniden politik olarak egemen unsur haline gelmeye baÅŸladılar. Güç dengesindeki bu deÄŸiÅŸim, önemli bir olayın bir yönüdür; demografik ağırlık merkezi Akdeniz kıyılarından Atlantik'e kayıyordu. 1212'deki Hıristiyan zaferi ve ardından ortaya çıkan nüfus patlamasından sonra toplam sayı 5,5 milyondan 7,5milyona ulaÅŸtı. 1300 yılına gelindiÄŸinde Ä°spanya yine Hıristiyanlığın bir parçasıydı.
​
Veba, Ä°spanyolların sayısını tekrar 5,5 milyona düÅŸürdü. Modern çağın erken dönemlerinde bu kayıp toparlandı. Avrupa'daki miras paylaşımları ve açık denizlerdeki keÅŸifler sonunda Ä°spanya'yı bir dünya gücüne dönüÅŸtürdü.
16. yüzyılın ortalarında Ä°spanyol krallıklarının 7,5 milyon vatandaşı Hapsburg Ä°mparatorluÄŸunun ana dayanağıydı ama Avrupa'daki 90 milyonluk Avrupa’nın 20 milyonunun ve Yeni Dünyadaki 12 milyon yerinden 9 milyondan fazlasının denetime sahipti.
​
Hasburglar, gücünü Katoliklikten alıyorlardı. 1492'de ülkedeki 150.000 Yahudi sınır dışı edildi. 250.000 Müslüman da aynı muameleyi gördü.
​
Ülke 17. yüzyılın baÅŸlarında yaÅŸanan ekonomik krizden çok etkilendi ve bu dönemde nüfus 7,5 milyona geriledi.
​
Ä°spanya'nın nüfusu 18. ve 19. yüzyıllarda arttı, ancak artış Avrupa ortalamasının altındaydı: 1800'de yalnızca 11,5 milyon, 1900'de 18,5 milyondu. 20. yüzyılda Ä°spanya'nın büyümesi hızlandı, Avrupa ortalamasını aÅŸtı. Siyasi açıdan bakıldığında, her ikisi dünya savaşının dışında tutmaları Ä°spanya liderlerinin baÅŸarısı olarak görülebilir. Ancak, 1936-9'daki Ä°ç SavaÅŸ, Birinci ve Ä°kinci Dünya SavaÅŸlarında BirleÅŸik Krallık'ın uÄŸradığı kadar büyük bir kayıpta, 0,5 m kiÅŸi öldü.
​
Ä°spanya'da göçün etkisin ölçülmesi güç. Muhtemelen, 16. yüzyılda Yeni Dünya'ya (çoÄŸunlukla Meksika) yerleÅŸmek için ülkeden sadece 100.000 kiÅŸi ayrılmıştır. Ancak gemi kazaları, hastalık ve ölümle ilgili net kaybın en az iki kat fazla olması gerektiÄŸini tahmin edebiliriz. 18. yüzyılın sonunda kümülatif toplamın 1 milyonu bulmuÅŸ olmalı. 19. yüzyılda gidenin 2 milyonu aÅŸtığını biliyoruz. (ÇoÄŸu Arjantin, Küba veya Brezilya için) Bu yüzyılda Yeni Dünyaya yaklaşık 1m, Avrupa ve Kuzey Afrika'ya da 1 milyon kiÅŸi gitti.
​
Portekiz
​
Tarımın geldiÄŸi MÖ 3.binde nüfus birkaç bini geçmiyordu. Roma fethi zamanında bölgede 0,4 milyon kiÅŸi vardı. Bu sayı 2. yüzyılın sonunda yaklaşık 0,5 milyona yükseldi. 1000’de 0,6 milyona ve 1300’de 1,25 milyona ulaşıldı.
​
Atlantik, Portekiz baÅŸarısının yolu oldu. Portekizli denizciler, 15. Yüzyılda Afrika’nın altından dolaÅŸarak Hindistan’a giden yolu keÅŸfettiler. Yeni keÅŸfin ödülü, 60'lık bir artış ile 2 milyon nüfusa ulaşılması oldu.
​
2 milyon Portekizli, 1700-1950 döneminde Brezilya'ya göç etti. Ä°kinci Dünya Savaşı'ndan sonra yeni göçlerle 0,3 milyon kiÅŸi daha Brezilya'ya gitti.
​
Ä°TALYA ALT KÜLTÜR BÖLGESÄ°
​
Ä°talya, Yunanistan’dan sonra Avrupa'da en yoÄŸun nüfuslu ikinci bölge durumundaydı. M.Ö. 3000 yılına kadar 0,5 milyon, M.Ö. 2000’de 1 milyon ve M.Ö. 1000'de 2 m düÅŸünebiliriz. M.Ö. 700 civarlarında artış hızı yükseldi. M.Ö. 400 yıllarında bölge 4 milyon kiÅŸiyi barındırdı.
​
Roma Yarımadayı birleÅŸtirmeyi baÅŸardığında (M.Ö. 300’ün iki yanındaki 50 yıl içinde) emrindeki insan gücü onu Akdeniz dünyasının lider gücü haline getirdi. Haraç ve köleler akınca, Kartaca savaÅŸlarının başında (M.Ö. 200) sonunda 5 milyona, imparatorluk döneminin baÅŸlangıcında (MS 1) ise 7 milyona yükseldi.
​
7 milyon Ä°talya çiftçisinin besleyebileceÄŸinden çok büyük bir nüfustu. Roma artık Akdeniz havzasının kaynaklarını kontrol ediyor ve Kuzey Afrika'dan (özellikle Tunus ve Mısır'dan) buÄŸday getirebiliyordu.
5. yüzyılın baÅŸlarında Barbar istilaları ve Roma'nın idari çöküÅŸü ile birlikte düÅŸü hızlandı. 6. yüzyılda nüfus 3,5milyondu.
​
12. yüzyılda Ä°talya kıtanın en ekonomik olarak geliÅŸmiÅŸ kısmı haline geldi. Ä°ki büyük liman olan Venedik ve Cenova Levant'la olan ticareti tekelleÅŸtirirken, onlar ve Milano ve Floransa gibi iç ÅŸehirler tarafından üretilen mallar ve hizmetler OrtaçaÄŸ ticaret ağının temel unsurlarıydı. Bu yükseliÅŸin bir parçası olarak, Ä°talya'nın nüfusu 13. yüzyılın sonuna kadar toplam 10 milyona ulaÅŸabildi.
​
Veba, Avrupa’nın diÄŸer yerlerinde olduÄŸu gibi Ä°talya’yı da etkiledi. Nüfus 1/3 oranında azaldı. Fakat ekonomik yapı bozulmadı. 15. yüzyılda toparlanma saÄŸlandı ve 16. yüzyılda eski düzey aşıldı.
​
17. yüzyılın başındaki gerileme coÄŸrafi keÅŸiflerin sonucuydu ve Avrupa ekonomisinin merkezi Akdeniz’den Atlas okyanusuna kayıyordu. 17. Yüzyılda nüfus azalmadı ama halk daha fakirdi.
​
18. yüzyılda nüfus tekrar yükselmeye baÅŸladı. Ancak durum saÄŸlıksız kaldı. Nüfus kırsal kesimde daha fazla artıyordu. 19. yüzyılın baÅŸlarında bu eÄŸilim aynıydı: sanayileÅŸme ve göç durumu hafifletmeye baÅŸladı.
​
SanayileÅŸme, neredeyse tamamen kuzeye sınırlanmıştı. 1881 1936 yılları boyunca, Ä°talya’dan yaklaşık 6 milyon kiÅŸi göç etti. Göç etmemiÅŸ olsaydı, 44 milyon olan Ä°kinci Dünya Savaşı öncesi nüfus 50 milyon olurdu.
​
SanayileÅŸme hızı 20. yüzyılda arttı ve sonuç olarak Ä°talyan yaÅŸam standartları geliÅŸti. Ancak. Ä°talya, din ve dil bakımından homojen olmakla birlikte ekonomik açıdan iki ulus halinde günümüze gelmiÅŸtir: kuzey, tamamen Avrupalıdır, güneyi neredeyse Kuzey Afrika'dır.
