Orta Amerika Ülkeleri Üzerine Notlar
MEKSİKA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Topraklarının yarısından fazlası deniz seviyesinden 900 m yüksek olan Meksika, çok dağlık bir ülkedir.[1]
Ülkenin bitki örtüsü iklimi kadar çeşitlidir. Çöllerden tropikal yağmur ormanlarına kadar değişen bir bitki örtüsü vardır. Meksika'nın güney ve güneybatısında bitki örtüsü, tropikal ormanlar, gür çalılıklar ve otlaklardan meydana gelir. Kuzeyde ve kuzey batıda ise bitki örtüsünü bozkır veya gür çalılıklar teşkil eder. Meksika tropikal ormanlarının çoğu Meksika Körfezi kıyı ovasında, Yucatan Yarımadasının güney kısmında ve bunlara komşu olan yüksek arazilerin aşağı yamaçlarında yer alır. [2]
Tarih
M.Ö. birinci yüzyıla doğru körfez bölgesi, Oaxaca, merkezî yayla, çok gelişmiş bir kültür ve sanata ev sahipliği yapmıştır. Bu durum eski Maya İmparatorluğunun doğuşuna etki yapmıştır. [3]
Maya imparatorluğu, 4. yüzyılda tarih sahnesine çıkarak yedinci asırdan sekizinci asır sonuna kadar, Yucatan'dan Guatemala'ya kadar genişlemiştir. Aynı dönemde birinci ve dokuzuncu yüzyıl arasında ekonomik ve sosyal yönden Mayalar derecesinde teşkilatlanmış çeşitli medeniyetler, Oaxaca’da, merkezî yaylada ve körfez kıyısında gelişmişlerdir. Sonra, 9. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar gelişen Tula Toltekleri ortaya çıkmıştır. Fakat bunların medeniyeti yeni kabilelerin tesiri altında değişikliğe uğramıştır. 987 yılında Maya-Toltek karışımı yeni bir medeniyetin doğmasına sebep olan, yeni Maya İmparatorluğu kurulmuştur. Mexica kabileleri 1325'te Tenochtitlon (Mexico) şehrini kurarak ilk hükümdarlarını seçmişlerdir. [4]
Aztekler, kabileler arası rekabetten faydalanarak 1430'dan 1521'e kadar genişleyen büyük bir imparatorluk kurmuş; Totonaktası, Zopatekleri ve Mikstekleri hâkimiyeti altına almışlardır. [5]
İspanyollar ülkeyi ele geçirmek için, Azteklere karşı duyulan kinden yararlanmışlardır. 1519'da İspanyollar, Cortes komutasında çıkarma yaparak, Veracruz şehrini kurmuşlardır. Meksika, 1535'te İspanyanın genel valiliği hâline gelmiştir. İspanyol istilâsı, kuzeye ve güneye doğru uzanarak 17. asır sonuna kadar, devam etmiştir. 1519'larda 25 milyon olduğu tahmin edilen yerli nüfus, 1650'ye doğru 1.500.000'e düşürülmüştür.[6]
Meksikalı yerliler, 1810'da İspanyolları ülkelerinden kovmak için harekete geçmişlerdir. 11 yıl süren bir bağımsızlık savaşı sonunda 1824'te bağımsızlık ilân edilmiştir. Bağımsızlığı, iç ve dış savaşların sebep olduğu yarım yüzyıllık karışıklıklar dönemi takip etmiştir. ABD ile savaş sonucunda, 1848 New Mexico, Teksas, Kaliforniya kaybedilmiştir. [7]
1855'te dış borçlar tehir edilmek zorunda kalınca, Fransa, İngiltere ve İspanya askerî müdahalede bulunmuştur. Juarez'in tekliflerini, Lâtin Amerika'da Fransa yararına Katolik bir imparatorluk kurmak isteyen Üçüncü Napolyon reddetmiş ve Meksika’yı istilâ etmiştir. [8]
Sosyal Yapı
Meksika, adını Aztek Uygarlığı'nı kuran Mexica halkından alır. [9]
Günümüz Meksika halkı, eski ve yeni dünya insanlarının birbiriyle karışmasından meydana gelmiştir. Nüfusun %60'ı melez, %10' u beyaz, geri kalanlar ise yerli kabilelerdir. [10]
Meksika bir tezatlar ülkesi olarak bilinmektedir. Halkın % 95'inin Katolik olduğu bu ülkede, her ne kadar şiddetli olarak uygulanmasa da; anayasa, kiliseye karşı ağır şartlar içermektedir. [11]
Ülkenin resmî dili İspanyolcadır. Meksika dünya üzerinde anadili olarak İspanyolca konuşan insan sayısının en yüksek olduğu ülkedir. Bundan başka yerliler arasında Nahuatl, Aztek, Maya, Zapotek, Totonok, Chinantek, Mazatek, Chorotega, Farask dilleri konuşulur. [12]
A.B.D'de yaklaşık 15 milyon Meksika asıllı insan yaşamaktadır. Her ne kadar Meksikalılar yıllardır ABD'ye kaçak giriş yapmakta iseler de, bu olay günümüzde yüksek miktardaki kaçak işçi sayısı sebebiyle, büyük bir devlet meselesi hâline gelmektedir. [13]
ORTA AMERİKA ÜLKELERİ
KOSTA RİKA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Doğu Alize rüzgârlarının hüküm sürdüğü kıyı ovalarında nemli ekvator iklimi, orta kısımlarda ılık, yüksek yerlerde ise soğuk iklim hüküm sürer. [14]
Bataklıklar ve ormanlar, ülkenin yaklaşık üçte birini kaplar. [15]
Tarih
Kristof Kolomb, Karayıp sahilleri yakınındaki küçük bir adaya, 1502'de çıktığında, burada bulunan altın yataklarından dolay, buraya, Zengin Sahil manasına gelen "Kosta Rika" adını vermiştir. Ülkenin bugünkü yerlileri, on altıncı asırda buraya Guatemala'dan göç etmiş olan İspanyollardır. Burada Kızılderililer ve Zenci köleler bulunmadığı için İspanyollar kendi topraklarını kendileri işlemişlerdir. 1821’de bağımsızlığını ilan eden Kosta Rika, İspanyol sömürgeciliğinden kurtulmuştur. [16]
1871 yılında bir anayasa çıkarılmıştır. 19. yüzyılda ülkede ekonomi gelişmeye başlamıştır. Ancak A.B.D'nin baskısı ve çeşitli sebeplerle, devlet başkanları, devamlı değişmiştir. Demokrasiyi benimseyen Kosta Rika bu rejimi en iyi uygulayan Amerika ülkelerinden biridir. [17]
Sosyal Yapı
Nüfusu İspanyol asıllı beyazlarla, Zenciler ve Kızılderililer oluşturur. Nüfus artışının yüksek olduğu ülkede halkın büyük kısmı başkent bölgesinde toplanmıştır. [18]
Resmî dil İspanyolcadır. Halkın büyük çoğunluğu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır. [19]
Ekonomi
Kosta Rika'nın ekonomisi tarıma dayalıdır. Hayvancılık gelişmiş olup, sığır yetiştirilir. Orta Amerika'nın en çok süt ürünleri ihraç eden ülkesidir. [20]
Ülke toprakları maden bakımından zengin değildir. Az miktarda altın çıkarılır. [21]
Sanayi, gelişmemiştir. [22]
Ticarî ilişkilerinde ülke ekonomisi, A.B.D'ye bağlıdır. [23]
EL SALVADOR
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Orta Amerika'nın en küçük ülkesidir. [24]
Pasifik Okyanusu ile olan kıyı bölgesi alçak bir ovadır, iç kısımlara doğru gittikçe yükselen ova, verimli ve yüksek bir yayla görünümünü kazanır. [25]
El Salvador'da, tropik iklim hâkimdir. [26]
Tarih
Mayaların Pakoman kabîlesi, İspanyol istilâsına kadar, El Salvador'un batısında yaşamıştır. Pakomanlardan sonra Meksika'dan gelen Pipiller buraya yerleşerek çoğalmışlardır. [27]
İspanyollar, 1524 yılında, Meksika'dan yola çıkarak, El Salvador adını verdiği yere gelmiştir. İspanya, El Salvador ile birlikte etrafındaki birçok ülkeyi 300 sene boyunca işgal etmiştir. [28]
1821 yılına kadar Guatemala’ya bağlı bir eyalet olan ülke, buradaki İspanyol yönetiminin sona ermesinden sonra 1823 yılında Orta Amerika Federasyonu içerisinde bulunan bir ülke olmuştur. Federasyonun 1840'ta dağılmasından sonra, 1841' de bağımsızlığını ilan etti. [29]
1821'de bağımsız olduğundan 1930'lara gelinceye kadar, El Salvador'u 14 aile idare etmiştir. Toplam nüfusun % 0,2'sini teşkil etmesine rağmen, toprağın % 60'ına sâhip bulunan bu 14 ailenin ekonomik gücü, kendilerine siyasî güç de sağlamış ve yüz yıldan fazla ülkeyi idare etmelerine imkân vermiştir. [30]
1970'li yıllarda sağ ve sol çatışmalarına sahne olan El Salvador, 1979 yılında cuntacıların iktidara gelmesi ile sakinleşmiştir. Cunta 210.000 aileye toprak dağıtılmıştır. Bu toprak reformu ile 14 ailenin toprak üzerindeki kontrolü kaldırılmıştır. [31]
1983'te yeni anayasa hazırlanmıştır. Günümüzde hâlâ tam bir siyasî istikrar sağlanamamıştır. [32]
Sosyal Yapı
El Salvador, Orta Amerika'nın nüfus yoğunluğu en fazla olan ülkesi durumundadır. [33]
Nüfusun % 20'sini ülkenin gerçek yerli halkı olan Kızılderililer, % 75'ini Kızılderili- beyaz karışımı olan ve Mestizolar adı verilen melezler, % 5'ini ise beyazlar teşkil eder. [34]
Resmî dili İspanyolcadır. Halkın büyük çoğunluğu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır. [35]
Ekonomi
El Salvador'da ekonomi tarıma dayanır. Ülke topraklarının % 25'i tarıma elverişlidir. [36]
Yeraltı zenginlikleri olarak, altın ve gümüş önemlidir. [37]
GUATEMALA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Ülke, Ekvatora olan yakınlığı sebebiyle, sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. [38]
Ülke topraklarının yarısı ormanlarla kaplıdır. [39]
Tarih
Maya uygarlığının hâkimiyet alanı içinde olan Guatemala, 1524'te, İspanya tarafından işgal edilerek sömürgeleştirilmiştir. [40]
Guatemala, 1821 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. Ülke diktatörlük, iç savaş ve sık sık yapılan hükümet darbelerine sahne olmuştur. 1966'da kabul edilen anayasa ile parlamenter rejime geçiş yapılmak istenmişse de, ülke diktatörlükten kurtulamamıştır. Gerilla hareketleri, siyasî cinayetler ve insan haklarını ihlâller devam etmektedir. [41]
Sosyal Yapı
Nüfusun yarısından fazlası Amerikan-Kızılderili karışımıdır. Geri kalan kesimi ise İspanyol-Kızılderili melezi olan Mestizo'lar'dır. [42]
Halkın çoğunluğu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır ve İspanyolca konuşur. Din olarak Katolikliği kabul etmelerine rağmen, atalarının dinlerini de tam olarak bırakmadıklarından, inanç olarak karışık bir yapıya sahiptirler. [43]
Ekonomi
Ülke ekonomisi, tarım ve ormancılığa dayanmaktadır. Kıyılarda büyükbaş, dağlık bölgelerde ise küçükbaş hayvancılık önemlidir. [44]
Ülkedeki mevcut yeraltı zenginliklerinden çinko, kurşun, nikel, kükürt ve krom vardır. Turizm, son yıllarda gelişen, ülke ekonomisine büyük katkılarda bulunan bir sektör olmuştur. [45]
HONDURAS
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Honduras, ormanlarla kaplıdır. Kereste ticareti için önemlidir. [46]
Tarih
16. yüzyılda korsanların saldırıları ve Afrika zencilerinin istilâları başlamıştır. 1740 yılında zenciler İngiliz Honduras'ını kurmuşlardır. Honduras 1821 yılında İspanyol sömürgeciliğinden kurtulmuş ve 1838 yılında tam bağımsızlığını kazanmıştır. [47]
Sosyal Yapı
Honduras halkı kökenlerine göre üç ana gruba ayrılır. Ladinos grubu, Maya soyundan gelirler ve halkın %90'ını oluştururlar. Garifuna grubu, siyah tenli Karayip bölgesi insanlarıdırlar. Nüfusun %2'sini oluştururlar. Yerliler grubu birçok yerli kabilelerden oluşur. [48]
Ekonomi
Ekonomisi tarıma dayanır. [49]
Ülkenin % 44'ünü kaplayan ormanlardan elde edilen kereste önemli bir ihraç ürünüdür. [50]
Honduras'ta kurşun, çinko, gümüş, altın antimon, civa, kömür, demir ve bakır yatakları vardır. [51]
NİKARAGUA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Orta Amerika'nın yüzölçümü en büyük ülkesidir. [52]
Nikaragua tropikal bölgede yer alır. Ülkenin büyük bölümünde sıcak ve nemli bir iklim hâkimdir. [53]
Tropik yağmur ormanları, batı kıyılarında yoğunlaşmıştır. [54]
Tarih
1821'de bağımsızlığını kazanan Nikaragua, bir süre Meksika ile daha sonra Orta Amerika Birleşik Eyaletleri ile birleşmiştir. Nihayet 1838'de bağımsız ayrı bir cumhuriyet olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri, 1926 ve 1933 yılları arasında olmak üzere defalarca ülkeyi işgal etmiştir. A.B.D subaylarının gözetiminde Nikaragua Ulusal Muhafızları adlı bir askeri birlik oluşturulmuştur. [55]
1962'de en büyük muhalefet gruplarından (FSLN) Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi gerilla örgütü ortaya çıkmıştır. [56]
2006'da yapılan başkanlık seçiminde Daniel Ortega %37.99 oyla, 17 yıl aradan sonra başkanlık görevine getirilmiştir. [57]
Sosyal Yapı
Toplam nüfusun % 86'sını Mestizolar (% 69) ve beyazlar (% 17) oluşturur. Öteki melez gruplar Zambolar (Afrikalı-Yerli karışımı) ve Mulattolar (Avrupalı-Afrikalı karışımı)'dır. Toplam nüfus içindeki oranları ancak % 5 olan Amerikan Yerlileri varır. [58]
Ekonomi
Nikaragua'nın ekonomisi tarıma dayanır. [59]
ABD'nin, Sandinista yönetimi sırasında uyguladığı ekonomik ambargo nedeniyle, 1980 yılların sonunda enflasyon oranı % 13,500'e (1988) kadar ulaşmıştır.1990'lı yıllarda yapılan özelleştirmeler sonucunda enflasyon oranı tek sayılı hanelere indirilmiştir. Halkın yarıya yakını yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır ve Batı Yarımküresinin en yoksul ülkelerindendir. [60]
Ülkenin en başta gelen yeraltı kaynakları altın, gümüş ve bakırdır. [61]
PANAMA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Ülkenin en önemli doğal coğrafyasını, Amerika kıtasını ayıran eden su bölüm hattını teşkil eden dağ omurgasıdır. [62]
Panama, genel olarak sıcak bir iklime sahiptir. [63]
Panama, dünyanın en sık ormanlarının mevcut olduğu ülkelerden biridir. [64]
Tarih
Panama topraklarında, 16. yüzyılın başına kadar bir takım Kızılderili kabilelerin anayurdu olmuştur. İspanyollar 1501 yılında ülke kıyılarına ulaşan ilk Avrupalılar olmuştur. Panama, 1821 yılına kadar bir İspanyol sömürgesi olmuştur. Bu tarihte Kolombiya ile birleşmiştir. 1903 yılında Kolombiya'dan yeniden ayrılarak bağımsızlığını ilân etmiştir. Bağımsızlığını kazanmasında, A.B.D'den büyük destek görmüştür. Buna karşılık, Panama, Kanalın kontrolünü, A.B.D'ye bırakmıştır. 1964 yılında ülkede, 1903 tarihli anlaşmanın maddeleri ve bölgedeki ABD ve Panama bayrakları ile ilgili olarak büyük bir ayaklanma olmuştur. Ayaklanma, çok kanlı bastırılmıştır. Bundan sonra 1967, 1974 ve 1977 yılında yeni anlaşmalar yapılmıştır. Bu anlaşmalara göre: "ABD bölgeden 1999 yılına kadar çekilecek ve kanal tedricen Panama'ya devredilecektir." Ayrıca kanalın "geçici tarafsızlığı garanti altına alınmıştır. Kanal Bölgesi böylece Panama topraklan bünyesine katılmıştır. Panama hükümeti kanaldan gelir elde etmek için geçiş ücretlerini düşük tutarak, bölgenin milletlerarası bir bankacılık merkezi hâlini almasını sağlamıştır, iç karışıklıklar ve yönetimin A.B.D 20 Aralık 1989'da Kanalı korumak üzere, Panama'ya askerî müdahalede bulunmuştur. Ancak kanalın denetimi resmen Panama'ya bırakılmıştır. Ülkede karışıklıklar hâlâ devam etmektedir. [65]
Sosyal Yapı
Panama nüfusunun % 70'i Mestizo, % 5'i Kızılderili, % 15'i batılı Kızılderili ve % 10'una yakın bir bölümü de Asyalılardan meydana gelir. Ülkede resmî dil İspanyolcadır. % 90'ı Katolik ve % 6'sı Protestan'dır. [66]
Ekonomi
Panama'nın ekonomisi, tarım ve kanal gelirlerine dayanır. Ekilebilir arazi ancak % 5'tir. [67]
Panama, bir milletlerarası bankacılık merkezidir. Panama Kanalı, petrol gemilerinin kısa sürede yerine ulaşabilmesi için lüzumlu en kısa yol üzerindedir. Dolayısıyla ülke kanaldan ve petrol rafinerilerinden büyük gelirler elde etmektedir. [68]
Panama, dünyanın en büyük deniz ticaret filolarından birine sahiptir. Fakat gemilerin çoğu yabancı bandıralıdır. [69]
Panama, turizmden büyük gelirler elde eden bir ülkedir. [70]
KARAYİP ÜLKELERİ
Karayip adaları, Florida'nın güneyinden başlayarak bir kıvrım oluşturarak Güney Amerika'da Venezuela'nın kuzey batısına kadar iner. Bölgede en az 7000 dolayında ada, adacık ve kayalık bulunmaktadır. Bunlar üzerinde, 25 bağımsız ülke ya da sömürge bulunmaktadır. [71]
Karayip adaları, Batı Hint Adaları olarak da bilinir. Batı Hint Adaları adı, Kristof Kolomb'un Amerika anakarasına vardığında Hindistan'a vardığını sanmasından kaynaklanmıştır. [72]
Karayip adaları, Antiller'den (Büyük Antiller ve Küçük Antiler) ve Bahama adalarından oluşur. [73]
Büyük Antil adalarının her biri, İspanyol sömürgeciliğinin yayılmasında üs olarak kullanılmıştır. Buna karşılık İngilizler, Fransızlar da Küçük Anti adalarını üs olarak kullanmışlardır. Jamaika İngiliz kültürünün, Santo Domingo ise Fransız kültürünün Amerika kıtasındaki ileri karakolları olmuşlardır. Diğer Antil adaları ise, Avrupa için şekerkamışı üretmekte olan sömürgeler olmuştur. [74]
İspanyolların adalardaki hâkimiyetlerinin azalması, Fransız-İngiliz rekabetini doğurmuş ve Yedi Yıl Savaşları'na sebep olmuştur. Savaşlar, Fransız Sömürge İmparatorluğunun çökmesine sebep olmuştur. [75]
Karayip adaları geçmişte, Karayip korsanlarının sığınaklarıydı. Bugün de adaların durumlarında pek fazla değişiklik olmamıştır. Bugün için Karayipler, süper güçlü devletlerin her türlü yolsuzlukların örtüldüğü, kara paraların aklandığı birer vergi cenneti haline getirilmişlerdir. [76]
HAİTİ
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Oldukça dağlıktır. [77]
Tarih
Eski bir Fransız sömürgesi olan Haiti, Amerika kıtasında, A.B.D'den sonra bağımsızlığını ilan eden ikinci ülkedir. Ayna zamanda Haiti Cumhuriyeti 1804 yılında bağımsızlığını ilan eden ilk zenci devletidir. Bağımsızlık tarihinin çok erken olmasına rağmen, bugün için Haiti, Batı yarıküresinin en yoksul ve anarşi yönünden en karışık ülkesidir. [78]
Haiti'nin asıl yerli halkı Arawak'lardır, Kristof Kolomb'un 1492'de yeni dünyanın keşfinden sonra, Haiti'nin bulunduğu adaya Hispaniola adı verilmiştir. Kısa sürede Hispaniola Adası, sömürgecilerin üssü olmuştur. [79]
Fransızlar şeker ve kahve tarımını başlatmışlardır. Fransız İmparatorluğunun 18.yüzyıldaki en zengin sömürgelerinden biri haline gelen Saint-Domingue, 1780'lerde Avrupa'da tüketilen şekerin %40, kahvenin ise %60 kadarını üretmiştir. Bu dönemde şekerkamışı ve kahve ekim alanlarında çalıştırılmak üzere 790.000 kadar Afrikalı köle getirildiği tahmin edilmektedir. [80]
1789 Fransız ihtilali, Saint Domingue'nin kaderini de kökten etkilemiştir. Yoksul ve zengin beyazlar, devrim sonrası yasalara göre koloninin nasıl yönetileceği konusunda anlaşmazlığa düşmüşlerdir. Bu arada, kölelikten kurtulmuş siyahlar ve yerliler, ihtilalin getirdiği Vatandaş ve İnsan Hakları Bildirgesine göre kendilerinin de Fransız vatandaşı olduklarını ileri sürmüşlerdir. Yerliler ordusu, Fransız güçleri ile Napolyon Bonapart'ın 1803'te gönderdiği orduyu yenmiştir. Bunların sonucunda Haiti kendi yerli ismiyle 1804'te bağımsızlığını ilan etmiştir. [81]
A.B.D, 1994 yılında, politikalarından rahatsız olduğu dönemin Haiti Devlet Başkanıı devirmek için harekete geçmiştir. 20 bin kişilik bir kuvvetle Haiti'ye askeri harekât düzenlemiş ve Aristide'yi yeniden iktidar koltuğuna oturtmuştur. İktidarını A.B.D'nin desteği ile elde eden Aristide, her platformda seçimlere hile karıştırıldığını iddia eden muhaliflerini sindirmiştir. Silahlı çeteler kurduğu yönündeki söylentilerle refah vaatlerinin boş çıkması birleşince, halk tabanındaki desteğini kaybetmeye başlamıştır. İktidara yönelik öfkenin bu kadar güçlü olmasında halkın üçte ikisinin işsiz olmasının ve günlük yaşamlarını asgari 1 dolarlık gelirle sürdürmeye çalışmasının etkisi büyük olmuştur. [82]
Sosyal Yapı
Haiti'deki iç kargaşa ve işsizlik yüzünden komşu Dominik'te 1 milyon Haitili göçmen bulunmaktadır. Bu insanlar, ülkelerinde iç karışıklıktan ötürü ölüm riskiyle yüz yüze gelmekten ve işsizlikten sürünmektense, Dominik Cumhuriyeti'nde çok düşük ücrete, aşağılanmaya hatta şiddete razı olmakta ve zor şartlar altında yaşamlarını sürdürmektedirler. [83]
DOMİNİK CUMHURİYETİ
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Hispaniola adasının yaklaşık üçte ikilik bir kısmı Dominik'e aittir. [84]
Genellikle dağlıktır. Kıyılarında yarımada ve koylar ülkeyi bir danteli gibi çevreler. [85]
Dominik Cumhuriyeti, doğal coğrafya bakımından tropikal kuşakta ve yağmur ormanları bölgesinde yer alır. Ilıman, tropik bir iklim hâkimdir. [86]
Dominik in % 12 si ormanlarla kaplıdır. [87]
Sosyal Yapı
Halkın % 80'i tarımla uğraşmaktadır. [88]
Hıristiyan olan halkın % 97'si Katolik, % 2'si ise Protestan'dır. Resmî dil İspanyolcadır. [89]
Ülkede yoksulluk ve aşırı nüfus gibi ciddi problemler vardır. [90]
Ekonomi
Tarıma dayalı bir ekonomisi vardır. Vadiler bereketli tarım alanları ile toprakların % 25'ini teşkil eder. Hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır. [91]
Ülkede kıymetli madenler bulunmaktadır. En çok boksit madenî bulunan Dominik'te ayrıca altın, gümüş, bakır, demir, platin, kaya tuzu ve alçıtaşı madenleri mevcuttur. Son zamanlarda nikel ve petrol de bulunmuştur. Çıkardığı madenleri umumiyetle ham olarak ihraç etmektedir. Son yıllarda turizm alanında çeşitli yatırımlar ve ilerlemeler göze çarpmaktadır. [92]
JAMAİKA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Yeryüzü şekilleri bakımından, arazisi çoğunlukla dağlıktır. Kıyılarda dar ovalar vardır. [93]
İklim tropikaldir. Ada bitki örtüsünü, ekvator ormanları, savanlar ve kaktüsler teşkil eder. [94]
Tarih
Jamaika Adası, 1494 yılında Kristof Kolomb tarafından keşfedilmiştir. Daha sonralar buraya yerleşen İspanyollar, adanın yerlileri olan Aravvakların çoğunluğunu öldürmüşler, geri kalanını da adadan sürmüşlerdir. Yerlilerin yerine çiftliklerinde çalıştırmak için Afrika'dan birçok zenci köle getirilmiştir. [95]
Ada 1655 yılından sonra İngiliz hâkimiyetine girmiştir. İspanyollar, Afrika'dan getirdikleri köleleri silahlandırarak serbest bırakınca, bu köleler dağlara çıkmışlardır. Maronlar ismini alan bu köleler, zaman zaman İngilizlere saldırılar düzenlemişlerdir. 1670 yılından sonra İngilizler- Maronlar mücadelesi başlamıştır. Devam eden İngiliz-Marron çatışmaları sonunda Marronlar, İngilizlerden 1738'de bazı haklar elde etmişlerdir. Jamaika, 1866'dan 1953'e kadar İngiltere'nin büyük kolonilerinden biri olarak kalmıştır. 1962 yılında da tam bağımsızlığını kazanan Jamaika, sembolik olarak İngiliz Milletler Topluluğuna bağlıdır. [96]
Sosyal Yapı
Halkın % 77'si siyah, % 19'u melez, geriye kalan % 4'ü ise Avrupalı, Hintli ve Çinlidir. [97]
Jamaika halkının büyük kısmı Hıristiyan'dır. Ülkede resmî dil İngilizce ise de İngilizce ile Afrikalıların konuştuğu dilin karışımı olan bir dil kullanılmaktadır. [98]
Ekonomi
Ekonomisi tarıma ve turizme dayalıdır. Halkın büyük kısmı tarım sektöründe çalışmaktadır. Ekilen topraklar, ülke topraklarının % 37'sini oluşturur. [99]
Jamaika'da dünyanın en büyük boksit kaynaklarından birine sahiptir. [100]
Ülkenin önemli bir gelir kaynağı da turizmdir. Jamaika'nın tabiî güzellikleri çok miktarda turist çekmektedir. [101]
İhraç ettiği ürünlerden boksit, alüminyum, tropikal tarım ürünleri başta gelir. [102]
KÜBA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
İki mevsimle belirlenen yarı tropikal bir iklime sahiptir. [103]
Küba adının anlamı "şeker adası"'dır. Ülke, şeker kamışıyla ünlüdür. [104]
Tarih
Küba'nın ilk sakinleri Güney Amerika'dan adaya gelen yerlilerdir. İspanyolların adada ilk koloniyi kurduğu sırada yerlilerin sayısı 80-100 bin kadardır. Kristof Kolomb'un birinci yolculuğunda keşfederek (Ekim 1492) İspanyol toprağı ilan ettiği Küba'da ilk kalıcı yerleşim 1511'de kurulmuştur. Kolonicilerin baskı ve sömürüsü, salgın hastalıklar, açlık ve göçler, Yerli nüfusunu 5 bine kadar düşürmüştür. [105]
18.yüzyılın başlarında adalarda sağlanan barış ve düzenle birlikte koloninin nüfusu 50 bine ulaşmıştır. İspanya'dan düzenli gemi seferlerinin başlaması, Havana'nın ticari ve stratejik önemini artırmıştır. Bu arada hayvancılığın geliştirilmesi, tütün ve şekerkamışı üretiminin artırılmasında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan işgücü, Afrika'dan getirilen çok sayıda zenci kölelerle giderilmiştir. Ancak çok sayıda köle getirilmesi, adada köklü bir değişim yapmıştır. 1865'te köle ticaretinin sona ermesiyle ortaya çıkan işgücü açığını kapatmak için adaya sözleşmeli işçi olarak Meksika Yerlileri ve Çinliler getirilmeye başlanmıştır. [106]
Küba denilince, Küba devrimi ve Fidel Castro akla gelir. [107]
Sosyal Yapı
Küba'nın oldukça karmaşık bir yapı gösteren nüfusu, geçmiş yüzyıllarda adaya değişik etnik toplulukların yerleşmesinin sonucudur. Kolomb öncesi dönemde sayıları 80-100 bin arası olan ada yerlilerinden, günümüzde yalnızca adanın doğu ucunda yaşayan birkaç aile kalmıştır. Küba nüfusunun % 51'i mulattolar (Avrupalı ve Afrikalıların karışımı), % 37'si beyazlar, % 11'i siyahlar ve % 1'i de Çinlilerden oluşmaktadır. Çinli nüfus, 19. yüzyılda demiryolu ve maden işleri için adaya getirilen Çinlilerin torunlarıdır. [108]
Ekonomi
Soğuk Savaş sonrasında kesilen Sovyet yardımı yüzünden iktisadi bir açmaza sürüklenen Küba, turizm yatırımlarına yönelmiş ve kısıtlı da özel yatırımlara izin verilmiştir. [109]
Küba ekonomisi büyük ölçüde sosyalist ilkelere dayanan devlet kontrollü bir planlı ekonomidir. Son yıllarda özel sektör yatırımları artmakla beraber üretim araçlarının büyük bir kısmı devlet tarafından işletilir. [110]
Turizm son yıllarda yeniden eski canlılığını kazanmıştır. Özellikle Kanada ve Avrupa Birliği'nden gelen turistler sayesinde turizm Küba ekonomisinin itici gücü haline gelmiştir. [111]
Madenciliğin temelini ihracat kalemleri içinde önemli bir payı olan nikel oluşturur. Küba Dünya nikel üretiminin % 6,4'ünü sağlar. [112]
PORTO RİKO
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Porto Riko, A.B.D'ye bağlı, içişlerinde bağımsız özerk bölgedir. Adı İspanyolca "Zengin Liman" anlamına gelmektedir. [113]
Tarih
Kristof Kolomb tarafından 1493'de keşfedildi. [114]
Porto Rikolu'lar istilacı İngiliz, Fransız ve Almanlara karşı savundukları 4 yüzyıl boyunca İspanyol İmparatorluğu tarafından yönetilmiştir. Ada, İspanyol - Amerikan Savaşı boyunca Amerika Birleşik Devletleri tarafından işgal edilmiş ve İspanya resmi olarak savaşı sona erdiren 1898 Paris Antlaşması gereği ülkeyi terk etmiştir. [115]
Sosyal Yapı
Bugün için ülke, iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde A.B.D’ye bağlıdır. Bu nedenle ülkede, A.B.D doları kullanılır. Halk A.B.D pasaportuna sahiptir ve A.B.D sosyal sigorta kurumuna dahildir. Bununla birlikte Porto Riko, A.B.D başkanlık seçimlerine katılmadığı gibi vergiler iç yönetim tarafından toplanır. Aslında bu ülke bir çeşit Amerikan mandasıdır. [116]
Halkın büyük çoğunluğu Avrupa kökenli beyazlar oluşturur. Bunun nedeni, diğer adalardan farklı olarak, bu adaya zenci köle getirilmemiştir. [117]
Ekonomi
Porto Riko'nun ekonomisi, tarım ve turizme dayanır. Başlıca tarım ürünleri; şeker kamışı, kahve, tütündür. Turizm önemli gelir kaynağıdır. [118]
TRINIDAD VE TOBAGO
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Trinidad ve Tobago adı bu ülkeye Kristof Kolomb tarafından verilmiştir Trinidad, İspanyolca'da "teslis ( üçleme )" demektir. Tobago ise, "tütün" demektir. [119]
Ülkede tropikal bir iklim hüküm sürer. [120]
Trinidad Adasının hemen hemen yarısı, orman ve çalılıkla kaplıdır. Kerestesi gemi inşaatında kullanılan tik ağacı ve maun ağacı ormanda bulunan önemli ağaçlardır. [121]
Tarih
Trinidad Adası, İspanyol Colombus tarafından ilk olarak 1498'de keşfedilmiştir. Hemen ardından adayı işgal eden İspanyollar, yerli halkın bir kısmını sürgün, bir kısmını yok etmişlerdir. 1783'te ispanya yabancılara toprak bağışladığı için Fransa'dan ve Haiti'den adaya göçler olmuştur. 1797'de adayı bir sefer sonucu İngiltere ele geçirmiştir. [122]
1962 yılında, Trinidad ve Tobago tam bağımsızlığını ilan etmiştir. 1 Ağustos 1976'da cumhuriyet rejimine geçilmiştir. [123]
Sosyal Yapı
Nüfusun yaklaşık % 47'si Afrika asıllıdır. Kalanın % 35'i doğu Hindistanlı, % 3'ü Avrupalı, % 1'i Çinli ve % 14'ü melezdir. Ülkenin resmî dili İngilizcedir. [124]
Ekonomi
Ülkenin ekonomisi, petrole dayanır. [125]
Nüfusun % 10'u tarımla uğraşır ve şekerkamışı ticaret bitkileri arasında birinci sırada yer alır. [126]
Ülkenin petrol haricîndeki sanayi tesisleri krom, çimento ve turizmle ilgilidir. Turizm gittikçe gelişmektedir. [127]
Kaynaklar
[1] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[2] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[3] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[4] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[5] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[6] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[7] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[8] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[9] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[10] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[11] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[12] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[13] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[14] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[15] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[16] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[17] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[18] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[19] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[20] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[21] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[22] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[23] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[24] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[25] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[26] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[27] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[28] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[29] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[30] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[31] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[32] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[33] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[34] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[35] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[36] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[37] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[38] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[39] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[40] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[41] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[42] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[43] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[44] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[45] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[46] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[47] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[48] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[49] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[50] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[51] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[52] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[53] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[54] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[55] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[56] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[57] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[58] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[59] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[60] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[61] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[62] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[63] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[64] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[65] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[66] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[67] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[68] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[69] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[70] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[71] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[72] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[73] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[74] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[75] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[76] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[77] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[78] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[79] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[80] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[81] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[82] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[83] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[84] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[85] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[86] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[87] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[88] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[89] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[90] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[91] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[92] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[93] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[94] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[95] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[96] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[97] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[98] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[99] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[100] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[101] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[102] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[103] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[104] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[105] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[106] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[107] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[108] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[109] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[110] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[111] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[112] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[113] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[114] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[115] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[116] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[117] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[118] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[119] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[120] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[121] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[122] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[123] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[124] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[125] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[126] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[127] Amerika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
