Orta Amerika Ülkeleri Üzerine Notlar
​
MEKSÄ°KA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Topraklarının yarısından fazlası deniz seviyesinden 900 m yüksek olan Meksika, çok daÄŸlık bir ülkedir.[1]
​
Ülkenin bitki örtüsü iklimi kadar çeÅŸitlidir. Çöllerden tropikal yaÄŸmur ormanlarına kadar deÄŸiÅŸen bir bitki örtüsü vardır. Meksika'nın güney ve güneybatısında bitki örtüsü, tropikal ormanlar, gür çalılıklar ve otlaklardan meydana gelir. Kuzeyde ve kuzey batıda ise bitki örtüsünü bozkır veya gür çalılıklar teÅŸkil eder. Meksika tropikal ormanlarının çoÄŸu Meksika Körfezi kıyı ovasında, Yucatan Yarımadasının güney kısmında ve bunlara komÅŸu olan yüksek arazilerin aÅŸağı yamaçlarında yer alır. [2]
​
Tarih
M.Ö. birinci yüzyıla doÄŸru körfez bölgesi, Oaxaca, merkezî yayla, çok geliÅŸmiÅŸ bir kültür ve sanata ev sahipliÄŸi yapmıştır. Bu durum eski Maya Ä°mparatorluÄŸunun doÄŸuÅŸuna etki yapmıştır. [3]
​
Maya imparatorluÄŸu, 4. yüzyılda tarih sahnesine çıkarak yedinci asırdan sekizinci asır sonuna kadar, Yucatan'dan Guatemala'ya kadar geniÅŸlemiÅŸtir. Aynı dönemde birinci ve dokuzuncu yüzyıl arasında ekonomik ve sosyal yönden Mayalar derecesinde teÅŸkilatlanmış çeÅŸitli medeniyetler, Oaxaca’da, merkezî yaylada ve körfez kıyısında geliÅŸmiÅŸlerdir. Sonra, 9. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar geliÅŸen Tula Toltekleri ortaya çıkmıştır. Fakat bunların medeniyeti yeni kabilelerin tesiri altında deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸramıştır. 987 yılında Maya-Toltek karışımı yeni bir medeniyetin doÄŸmasına sebep olan, yeni Maya Ä°mparatorluÄŸu kurulmuÅŸtur. Mexica kabileleri 1325'te Tenochtitlon (Mexico) ÅŸehrini kurarak ilk hükümdarlarını seçmiÅŸlerdir. [4]
​
Aztekler, kabileler arası rekabetten faydalanarak 1430'dan 1521'e kadar geniÅŸleyen büyük bir imparatorluk kurmuÅŸ; Totonaktası, Zopatekleri ve Mikstekleri hâkimiyeti altına almışlardır. [5]
​
Ä°spanyollar ülkeyi ele geçirmek için, Azteklere karşı duyulan kinden yararlanmışlardır. 1519'da Ä°spanyollar, Cortes komutasında çıkarma yaparak, Veracruz ÅŸehrini kurmuÅŸlardır. Meksika, 1535'te Ä°spanyanın genel valiliÄŸi hâline gelmiÅŸtir. Ä°spanyol istilâsı, kuzeye ve güneye doÄŸru uzanarak 17. asır sonuna kadar, devam etmiÅŸtir. 1519'larda 25 milyon olduÄŸu tahmin edilen yerli nüfus, 1650'ye doÄŸru 1.500.000'e düÅŸürülmüÅŸtür.[6]
​
Meksikalı yerliler, 1810'da Ä°spanyolları ülkelerinden kovmak için harekete geçmiÅŸlerdir. 11 yıl süren bir bağımsızlık savaşı sonunda 1824'te bağımsızlık ilân edilmiÅŸtir. Bağımsızlığı, iç ve dış savaÅŸların sebep olduÄŸu yarım yüzyıllık karışıklıklar dönemi takip etmiÅŸtir. ABD ile savaÅŸ sonucunda, 1848 New Mexico, Teksas, Kaliforniya kaybedilmiÅŸtir. [7]
​
1855'te dış borçlar tehir edilmek zorunda kalınca, Fransa, Ä°ngiltere ve Ä°spanya askerî müdahalede bulunmuÅŸtur. Juarez'in tekliflerini, Lâtin Amerika'da Fransa yararına Katolik bir imparatorluk kurmak isteyen Üçüncü Napolyon reddetmiÅŸ ve Meksika’yı istilâ etmiÅŸtir. [8]
​
Sosyal Yapı
Meksika, adını Aztek Uygarlığı'nı kuran Mexica halkından alır. [9]
​
Günümüz Meksika halkı, eski ve yeni dünya insanlarının birbiriyle karışmasından meydana gelmiÅŸtir. Nüfusun %60'ı melez, %10' u beyaz, geri kalanlar ise yerli kabilelerdir. [10]
​
Meksika bir tezatlar ülkesi olarak bilinmektedir. Halkın % 95'inin Katolik olduÄŸu bu ülkede, her ne kadar ÅŸiddetli olarak uygulanmasa da; anayasa, kiliseye karşı ağır ÅŸartlar içermektedir. [11]
​
Ülkenin resmî dili Ä°spanyolcadır. Meksika dünya üzerinde anadili olarak Ä°spanyolca konuÅŸan insan sayısının en yüksek olduÄŸu ülkedir. Bundan baÅŸka yerliler arasında Nahuatl, Aztek, Maya, Zapotek, Totonok, Chinantek, Mazatek, Chorotega, Farask dilleri konuÅŸulur. [12]
​
A.B.D'de yaklaşık 15 milyon Meksika asıllı insan yaÅŸamaktadır. Her ne kadar Meksikalılar yıllardır ABD'ye kaçak giriÅŸ yapmakta iseler de, bu olay günümüzde yüksek miktardaki kaçak iÅŸçi sayısı sebebiyle, büyük bir devlet meselesi hâline gelmektedir. [13]
ORTA AMERÄ°KA ÜLKELERÄ°
KOSTA RÄ°KA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
DoÄŸu Alize rüzgârlarının hüküm sürdüÄŸü kıyı ovalarında nemli ekvator iklimi, orta kısımlarda ılık, yüksek yerlerde ise soÄŸuk iklim hüküm sürer. [14]
​
Bataklıklar ve ormanlar, ülkenin yaklaşık üçte birini kaplar. [15]
​
Tarih
Kristof Kolomb, Karayıp sahilleri yakınındaki küçük bir adaya, 1502'de çıktığında, burada bulunan altın yataklarından dolay, buraya, Zengin Sahil manasına gelen "Kosta Rika" adını vermiÅŸtir. Ülkenin bugünkü yerlileri, on altıncı asırda buraya Guatemala'dan göç etmiÅŸ olan Ä°spanyollardır. Burada Kızılderililer ve Zenci köleler bulunmadığı için Ä°spanyollar kendi topraklarını kendileri iÅŸlemiÅŸlerdir. 1821’de bağımsızlığını ilan eden Kosta Rika, Ä°spanyol sömürgeciliÄŸinden kurtulmuÅŸtur. [16]
​
1871 yılında bir anayasa çıkarılmıştır. 19. yüzyılda ülkede ekonomi geliÅŸmeye baÅŸlamıştır. Ancak A.B.D'nin baskısı ve çeÅŸitli sebeplerle, devlet baÅŸkanları, devamlı deÄŸiÅŸmiÅŸtir. Demokrasiyi benimseyen Kosta Rika bu rejimi en iyi uygulayan Amerika ülkelerinden biridir. [17]
​
Sosyal Yapı
Nüfusu Ä°spanyol asıllı beyazlarla, Zenciler ve Kızılderililer oluÅŸturur. Nüfus artışının yüksek olduÄŸu ülkede halkın büyük kısmı baÅŸkent bölgesinde toplanmıştır. [18]
​
Resmî dil Ä°spanyolcadır. Halkın büyük çoÄŸunluÄŸu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine baÄŸlıdır. [19]
​
Ekonomi
Kosta Rika'nın ekonomisi tarıma dayalıdır. Hayvancılık geliÅŸmiÅŸ olup, sığır yetiÅŸtirilir. Orta Amerika'nın en çok süt ürünleri ihraç eden ülkesidir. [20]
​
Ülke toprakları maden bakımından zengin deÄŸildir. Az miktarda altın çıkarılır. [21]
​
Sanayi, geliÅŸmemiÅŸtir. [22]
​
Ticarî iliÅŸkilerinde ülke ekonomisi, A.B.D'ye baÄŸlıdır. [23]
​
EL SALVADOR
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Orta Amerika'nın en küçük ülkesidir. [24]
​
Pasifik Okyanusu ile olan kıyı bölgesi alçak bir ovadır, iç kısımlara doÄŸru gittikçe yükselen ova, verimli ve yüksek bir yayla görünümünü kazanır. [25]
​
El Salvador'da, tropik iklim hâkimdir. [26]
​
Tarih
Mayaların Pakoman kabîlesi, Ä°spanyol istilâsına kadar, El Salvador'un batısında yaÅŸamıştır. Pakomanlardan sonra Meksika'dan gelen Pipiller buraya yerleÅŸerek çoÄŸalmışlardır. [27]
​
Ä°spanyollar, 1524 yılında, Meksika'dan yola çıkarak, El Salvador adını verdiÄŸi yere gelmiÅŸtir. Ä°spanya, El Salvador ile birlikte etrafındaki birçok ülkeyi 300 sene boyunca iÅŸgal etmiÅŸtir. [28]
​
1821 yılına kadar Guatemala’ya baÄŸlı bir eyalet olan ülke, buradaki Ä°spanyol yönetiminin sona ermesinden sonra 1823 yılında Orta Amerika Federasyonu içerisinde bulunan bir ülke olmuÅŸtur. Federasyonun 1840'ta dağılmasından sonra, 1841' de bağımsızlığını ilan etti. [29]
​
1821'de bağımsız olduÄŸundan 1930'lara gelinceye kadar, El Salvador'u 14 aile idare etmiÅŸtir. Toplam nüfusun % 0,2'sini teÅŸkil etmesine raÄŸmen, toprağın % 60'ına sâhip bulunan bu 14 ailenin ekonomik gücü, kendilerine siyasî güç de saÄŸlamış ve yüz yıldan fazla ülkeyi idare etmelerine imkân vermiÅŸtir. [30]
​
1970'li yıllarda saÄŸ ve sol çatışmalarına sahne olan El Salvador, 1979 yılında cuntacıların iktidara gelmesi ile sakinleÅŸmiÅŸtir. Cunta 210.000 aileye toprak dağıtılmıştır. Bu toprak reformu ile 14 ailenin toprak üzerindeki kontrolü kaldırılmıştır. [31]
​
1983'te yeni anayasa hazırlanmıştır. Günümüzde hâlâ tam bir siyasî istikrar saÄŸlanamamıştır. [32]
​
Sosyal Yapı
El Salvador, Orta Amerika'nın nüfus yoÄŸunluÄŸu en fazla olan ülkesi durumundadır. [33]
​
Nüfusun % 20'sini ülkenin gerçek yerli halkı olan Kızılderililer, % 75'ini Kızılderili- beyaz karışımı olan ve Mestizolar adı verilen melezler, % 5'ini ise beyazlar teÅŸkil eder. [34]
​
Resmî dili Ä°spanyolcadır. Halkın büyük çoÄŸunluÄŸu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine baÄŸlıdır. [35]
​
Ekonomi
El Salvador'da ekonomi tarıma dayanır. Ülke topraklarının % 25'i tarıma elveriÅŸlidir. [36]
​
Yeraltı zenginlikleri olarak, altın ve gümüÅŸ önemlidir. [37]
​
GUATEMALA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Ülke, Ekvatora olan yakınlığı sebebiyle, sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. [38]
​
Ülke topraklarının yarısı ormanlarla kaplıdır. [39]
​
Tarih
Maya uygarlığının hâkimiyet alanı içinde olan Guatemala, 1524'te, Ä°spanya tarafından iÅŸgal edilerek sömürgeleÅŸtirilmiÅŸtir. [40]
​
Guatemala, 1821 yılında bağımsızlığını ilan etmiÅŸtir. Ülke diktatörlük, iç savaÅŸ ve sık sık yapılan hükümet darbelerine sahne olmuÅŸtur. 1966'da kabul edilen anayasa ile parlamenter rejime geçiÅŸ yapılmak istenmiÅŸse de, ülke diktatörlükten kurtulamamıştır. Gerilla hareketleri, siyasî cinayetler ve insan haklarını ihlâller devam etmektedir. [41]
​
Sosyal Yapı
Nüfusun yarısından fazlası Amerikan-Kızılderili karışımıdır. Geri kalan kesimi ise Ä°spanyol-Kızılderili melezi olan Mestizo'lar'dır. [42]
​
Halkın çoÄŸunluÄŸu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine baÄŸlıdır ve Ä°spanyolca konuÅŸur. Din olarak KatolikliÄŸi kabul etmelerine raÄŸmen, atalarının dinlerini de tam olarak bırakmadıklarından, inanç olarak karışık bir yapıya sahiptirler. [43]
​
Ekonomi
Ülke ekonomisi, tarım ve ormancılığa dayanmaktadır. Kıyılarda büyükbaÅŸ, daÄŸlık bölgelerde ise küçükbaÅŸ hayvancılık önemlidir. [44]
​
Ülkedeki mevcut yeraltı zenginliklerinden çinko, kurÅŸun, nikel, kükürt ve krom vardır. Turizm, son yıllarda geliÅŸen, ülke ekonomisine büyük katkılarda bulunan bir sektör olmuÅŸtur. [45]
​
HONDURAS
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Honduras, ormanlarla kaplıdır. Kereste ticareti için önemlidir. [46]
​
Tarih
16. yüzyılda korsanların saldırıları ve Afrika zencilerinin istilâları baÅŸlamıştır. 1740 yılında zenciler Ä°ngiliz Honduras'ını kurmuÅŸlardır. Honduras 1821 yılında Ä°spanyol sömürgeciliÄŸinden kurtulmuÅŸ ve 1838 yılında tam bağımsızlığını kazanmıştır. [47]
​
Sosyal Yapı
Honduras halkı kökenlerine göre üç ana gruba ayrılır. Ladinos grubu, Maya soyundan gelirler ve halkın %90'ını oluÅŸtururlar. Garifuna grubu, siyah tenli Karayip bölgesi insanlarıdırlar. Nüfusun %2'sini oluÅŸtururlar. Yerliler grubu birçok yerli kabilelerden oluÅŸur. [48]
​
Ekonomi
Ekonomisi tarıma dayanır. [49]
​
Ülkenin % 44'ünü kaplayan ormanlardan elde edilen kereste önemli bir ihraç ürünüdür. [50]
​
Honduras'ta kurÅŸun, çinko, gümüÅŸ, altın antimon, civa, kömür, demir ve bakır yatakları vardır. [51]
​
NÄ°KARAGUA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Orta Amerika'nın yüzölçümü en büyük ülkesidir. [52]
​
Nikaragua tropikal bölgede yer alır. Ülkenin büyük bölümünde sıcak ve nemli bir iklim hâkimdir. [53]
​
Tropik yağmur ormanları, batı kıyılarında yoğunlaşmıştır. [54]
​
Tarih
1821'de bağımsızlığını kazanan Nikaragua, bir süre Meksika ile daha sonra Orta Amerika BirleÅŸik Eyaletleri ile birleÅŸmiÅŸtir. Nihayet 1838'de bağımsız ayrı bir cumhuriyet olmuÅŸtur. Amerika BirleÅŸik Devletleri Deniz Kuvvetleri, 1926 ve 1933 yılları arasında olmak üzere defalarca ülkeyi iÅŸgal etmiÅŸtir. A.B.D subaylarının gözetiminde Nikaragua Ulusal Muhafızları adlı bir askeri birlik oluÅŸturulmuÅŸtur. [55]
​
1962'de en büyük muhalefet gruplarından (FSLN) Sandinista Ulusal KurtuluÅŸ Cephesi gerilla örgütü ortaya çıkmıştır. [56]
​
2006'da yapılan baÅŸkanlık seçiminde Daniel Ortega %37.99 oyla, 17 yıl aradan sonra baÅŸkanlık görevine getirilmiÅŸtir. [57]
​
Sosyal Yapı
Toplam nüfusun % 86'sını Mestizolar (% 69) ve beyazlar (% 17) oluÅŸturur. Öteki melez gruplar Zambolar (Afrikalı-Yerli karışımı) ve Mulattolar (Avrupalı-Afrikalı karışımı)'dır. Toplam nüfus içindeki oranları ancak % 5 olan Amerikan Yerlileri varır. [58]
​
Ekonomi
Nikaragua'nın ekonomisi tarıma dayanır. [59]
​
ABD'nin, Sandinista yönetimi sırasında uyguladığı ekonomik ambargo nedeniyle, 1980 yılların sonunda enflasyon oranı % 13,500'e (1988) kadar ulaÅŸmıştır.1990'lı yıllarda yapılan özelleÅŸtirmeler sonucunda enflasyon oranı tek sayılı hanelere indirilmiÅŸtir. Halkın yarıya yakını yoksulluk sınırının altında yaÅŸamaktadır ve Batı Yarımküresinin en yoksul ülkelerindendir. [60]
​
Ülkenin en baÅŸta gelen yeraltı kaynakları altın, gümüÅŸ ve bakırdır. [61]
​
PANAMA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Ülkenin en önemli doÄŸal coÄŸrafyasını, Amerika kıtasını ayıran eden su bölüm hattını teÅŸkil eden daÄŸ omurgasıdır. [62]
​
Panama, genel olarak sıcak bir iklime sahiptir. [63]
​
Panama, dünyanın en sık ormanlarının mevcut olduÄŸu ülkelerden biridir. [64]
​
Tarih
Panama topraklarında, 16. yüzyılın başına kadar bir takım Kızılderili kabilelerin anayurdu olmuÅŸtur. Ä°spanyollar 1501 yılında ülke kıyılarına ulaÅŸan ilk Avrupalılar olmuÅŸtur. Panama, 1821 yılına kadar bir Ä°spanyol sömürgesi olmuÅŸtur. Bu tarihte Kolombiya ile birleÅŸmiÅŸtir. 1903 yılında Kolombiya'dan yeniden ayrılarak bağımsızlığını ilân etmiÅŸtir. Bağımsızlığını kazanmasında, A.B.D'den büyük destek görmüÅŸtür. Buna karşılık, Panama, Kanalın kontrolünü, A.B.D'ye bırakmıştır. 1964 yılında ülkede, 1903 tarihli anlaÅŸmanın maddeleri ve bölgedeki ABD ve Panama bayrakları ile ilgili olarak büyük bir ayaklanma olmuÅŸtur. Ayaklanma, çok kanlı bastırılmıştır. Bundan sonra 1967, 1974 ve 1977 yılında yeni anlaÅŸmalar yapılmıştır. Bu anlaÅŸmalara göre: "ABD bölgeden 1999 yılına kadar çekilecek ve kanal tedricen Panama'ya devredilecektir." Ayrıca kanalın "geçici tarafsızlığı garanti altına alınmıştır. Kanal Bölgesi böylece Panama topraklan bünyesine katılmıştır. Panama hükümeti kanaldan gelir elde etmek için geçiÅŸ ücretlerini düÅŸük tutarak, bölgenin milletlerarası bir bankacılık merkezi hâlini almasını saÄŸlamıştır, iç karışıklıklar ve yönetimin A.B.D 20 Aralık 1989'da Kanalı korumak üzere, Panama'ya askerî müdahalede bulunmuÅŸtur. Ancak kanalın denetimi resmen Panama'ya bırakılmıştır. Ülkede karışıklıklar hâlâ devam etmektedir. [65]
​
Sosyal Yapı
Panama nüfusunun % 70'i Mestizo, % 5'i Kızılderili, % 15'i batılı Kızılderili ve % 10'una yakın bir bölümü de Asyalılardan meydana gelir. Ülkede resmî dil Ä°spanyolcadır. % 90'ı Katolik ve % 6'sı Protestan'dır. [66]
​
Ekonomi
Panama'nın ekonomisi, tarım ve kanal gelirlerine dayanır. Ekilebilir arazi ancak % 5'tir. [67]
​
Panama, bir milletlerarası bankacılık merkezidir. Panama Kanalı, petrol gemilerinin kısa sürede yerine ulaÅŸabilmesi için lüzumlu en kısa yol üzerindedir. Dolayısıyla ülke kanaldan ve petrol rafinerilerinden büyük gelirler elde etmektedir. [68]
​
Panama, dünyanın en büyük deniz ticaret filolarından birine sahiptir. Fakat gemilerin çoÄŸu yabancı bandıralıdır. [69]
Panama, turizmden büyük gelirler elde eden bir ülkedir. [70]
​
KARAYÄ°P ÜLKELERÄ°
Karayip adaları, Florida'nın güneyinden baÅŸlayarak bir kıvrım oluÅŸturarak Güney Amerika'da Venezuela'nın kuzey batısına kadar iner. Bölgede en az 7000 dolayında ada, adacık ve kayalık bulunmaktadır. Bunlar üzerinde, 25 bağımsız ülke ya da sömürge bulunmaktadır. [71]
​
Karayip adaları, Batı Hint Adaları olarak da bilinir. Batı Hint Adaları adı, Kristof Kolomb'un Amerika anakarasına vardığında Hindistan'a vardığını sanmasından kaynaklanmıştır. [72]
​
Karayip adaları, Antiller'den (Büyük Antiller ve Küçük Antiler) ve Bahama adalarından oluÅŸur. [73]
​
Büyük Antil adalarının her biri, Ä°spanyol sömürgeciliÄŸinin yayılmasında üs olarak kullanılmıştır. Buna karşılık Ä°ngilizler, Fransızlar da Küçük Anti adalarını üs olarak kullanmışlardır. Jamaika Ä°ngiliz kültürünün, Santo Domingo ise Fransız kültürünün Amerika kıtasındaki ileri karakolları olmuÅŸlardır. DiÄŸer Antil adaları ise, Avrupa için ÅŸekerkamışı üretmekte olan sömürgeler olmuÅŸtur. [74]
​
Ä°spanyolların adalardaki hâkimiyetlerinin azalması, Fransız-Ä°ngiliz rekabetini doÄŸurmuÅŸ ve Yedi Yıl SavaÅŸları'na sebep olmuÅŸtur. SavaÅŸlar, Fransız Sömürge Ä°mparatorluÄŸunun çökmesine sebep olmuÅŸtur. [75]
​
Karayip adaları geçmiÅŸte, Karayip korsanlarının sığınaklarıydı. Bugün de adaların durumlarında pek fazla deÄŸiÅŸiklik olmamıştır. Bugün için Karayipler, süper güçlü devletlerin her türlü yolsuzlukların örtüldüÄŸü, kara paraların aklandığı birer vergi cenneti haline getirilmiÅŸlerdir. [76]
​
HAÄ°TÄ°
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Oldukça daÄŸlıktır. [77]
​
Tarih
Eski bir Fransız sömürgesi olan Haiti, Amerika kıtasında, A.B.D'den sonra bağımsızlığını ilan eden ikinci ülkedir. Ayna zamanda Haiti Cumhuriyeti 1804 yılında bağımsızlığını ilan eden ilk zenci devletidir. Bağımsızlık tarihinin çok erken olmasına raÄŸmen, bugün için Haiti, Batı yarıküresinin en yoksul ve anarÅŸi yönünden en karışık ülkesidir. [78]
​
Haiti'nin asıl yerli halkı Arawak'lardır, Kristof Kolomb'un 1492'de yeni dünyanın keÅŸfinden sonra, Haiti'nin bulunduÄŸu adaya Hispaniola adı verilmiÅŸtir. Kısa sürede Hispaniola Adası, sömürgecilerin üssü olmuÅŸtur. [79]
​
Fransızlar ÅŸeker ve kahve tarımını baÅŸlatmışlardır. Fransız Ä°mparatorluÄŸunun 18.yüzyıldaki en zengin sömürgelerinden biri haline gelen Saint-Domingue, 1780'lerde Avrupa'da tüketilen ÅŸekerin %40, kahvenin ise %60 kadarını üretmiÅŸtir. Bu dönemde ÅŸekerkamışı ve kahve ekim alanlarında çalıştırılmak üzere 790.000 kadar Afrikalı köle getirildiÄŸi tahmin edilmektedir. [80]
​
1789 Fransız ihtilali, Saint Domingue'nin kaderini de kökten etkilemiÅŸtir. Yoksul ve zengin beyazlar, devrim sonrası yasalara göre koloninin nasıl yönetileceÄŸi konusunda anlaÅŸmazlığa düÅŸmüÅŸlerdir. Bu arada, kölelikten kurtulmuÅŸ siyahlar ve yerliler, ihtilalin getirdiÄŸi VatandaÅŸ ve Ä°nsan Hakları Bildirgesine göre kendilerinin de Fransız vatandaşı olduklarını ileri sürmüÅŸlerdir. Yerliler ordusu, Fransız güçleri ile Napolyon Bonapart'ın 1803'te gönderdiÄŸi orduyu yenmiÅŸtir. Bunların sonucunda Haiti kendi yerli ismiyle 1804'te bağımsızlığını ilan etmiÅŸtir. [81]
​
A.B.D, 1994 yılında, politikalarından rahatsız olduÄŸu dönemin Haiti Devlet BaÅŸkanıı devirmek için harekete geçmiÅŸtir. 20 bin kiÅŸilik bir kuvvetle Haiti'ye askeri harekât düzenlemiÅŸ ve Aristide'yi yeniden iktidar koltuÄŸuna oturtmuÅŸtur. Ä°ktidarını A.B.D'nin desteÄŸi ile elde eden Aristide, her platformda seçimlere hile karıştırıldığını iddia eden muhaliflerini sindirmiÅŸtir. Silahlı çeteler kurduÄŸu yönündeki söylentilerle refah vaatlerinin boÅŸ çıkması birleÅŸince, halk tabanındaki desteÄŸini kaybetmeye baÅŸlamıştır. Ä°ktidara yönelik öfkenin bu kadar güçlü olmasında halkın üçte ikisinin iÅŸsiz olmasının ve günlük yaÅŸamlarını asgari 1 dolarlık gelirle sürdürmeye çalışmasının etkisi büyük olmuÅŸtur. [82]
​
Sosyal Yapı
Haiti'deki iç kargaÅŸa ve iÅŸsizlik yüzünden komÅŸu Dominik'te 1 milyon Haitili göçmen bulunmaktadır. Bu insanlar, ülkelerinde iç karışıklıktan ötürü ölüm riskiyle yüz yüze gelmekten ve iÅŸsizlikten sürünmektense, Dominik Cumhuriyeti'nde çok düÅŸük ücrete, aÅŸağılanmaya hatta ÅŸiddete razı olmakta ve zor ÅŸartlar altında yaÅŸamlarını sürdürmektedirler. [83]
​
DOMÄ°NÄ°K CUMHURÄ°YETÄ°
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Hispaniola adasının yaklaşık üçte ikilik bir kısmı Dominik'e aittir. [84]
​
Genellikle daÄŸlıktır. Kıyılarında yarımada ve koylar ülkeyi bir danteli gibi çevreler. [85]
​
Dominik Cumhuriyeti, doÄŸal coÄŸrafya bakımından tropikal kuÅŸakta ve yaÄŸmur ormanları bölgesinde yer alır. Ilıman, tropik bir iklim hâkimdir. [86]
​
Dominik in % 12 si ormanlarla kaplıdır. [87]
​
Sosyal Yapı
Halkın % 80'i tarımla uğraşmaktadır. [88]
​
Hıristiyan olan halkın % 97'si Katolik, % 2'si ise Protestan'dır. Resmî dil Ä°spanyolcadır. [89]
​
Ülkede yoksulluk ve aşırı nüfus gibi ciddi problemler vardır. [90]
​
Ekonomi
Tarıma dayalı bir ekonomisi vardır. Vadiler bereketli tarım alanları ile toprakların % 25'ini teÅŸkil eder. Hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır. [91]
​
Ülkede kıymetli madenler bulunmaktadır. En çok boksit madenî bulunan Dominik'te ayrıca altın, gümüÅŸ, bakır, demir, platin, kaya tuzu ve alçıtaşı madenleri mevcuttur. Son zamanlarda nikel ve petrol de bulunmuÅŸtur. Çıkardığı madenleri umumiyetle ham olarak ihraç etmektedir. Son yıllarda turizm alanında çeÅŸitli yatırımlar ve ilerlemeler göze çarpmaktadır. [92]
​
JAMAÄ°KA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Yeryüzü ÅŸekilleri bakımından, arazisi çoÄŸunlukla daÄŸlıktır. Kıyılarda dar ovalar vardır. [93]
​
Ä°klim tropikaldir. Ada bitki örtüsünü, ekvator ormanları, savanlar ve kaktüsler teÅŸkil eder. [94]
​
Tarih
Jamaika Adası, 1494 yılında Kristof Kolomb tarafından keÅŸfedilmiÅŸtir. Daha sonralar buraya yerleÅŸen Ä°spanyollar, adanın yerlileri olan Aravvakların çoÄŸunluÄŸunu öldürmüÅŸler, geri kalanını da adadan sürmüÅŸlerdir. Yerlilerin yerine çiftliklerinde çalıştırmak için Afrika'dan birçok zenci köle getirilmiÅŸtir. [95]
​
Ada 1655 yılından sonra Ä°ngiliz hâkimiyetine girmiÅŸtir. Ä°spanyollar, Afrika'dan getirdikleri köleleri silahlandırarak serbest bırakınca, bu köleler daÄŸlara çıkmışlardır. Maronlar ismini alan bu köleler, zaman zaman Ä°ngilizlere saldırılar düzenlemiÅŸlerdir. 1670 yılından sonra Ä°ngilizler- Maronlar mücadelesi baÅŸlamıştır. Devam eden Ä°ngiliz-Marron çatışmaları sonunda Marronlar, Ä°ngilizlerden 1738'de bazı haklar elde etmiÅŸlerdir. Jamaika, 1866'dan 1953'e kadar Ä°ngiltere'nin büyük kolonilerinden biri olarak kalmıştır. 1962 yılında da tam bağımsızlığını kazanan Jamaika, sembolik olarak Ä°ngiliz Milletler TopluluÄŸuna baÄŸlıdır. [96]
​
Sosyal Yapı
Halkın % 77'si siyah, % 19'u melez, geriye kalan % 4'ü ise Avrupalı, Hintli ve Çinlidir. [97]
​
Jamaika halkının büyük kısmı Hıristiyan'dır. Ülkede resmî dil Ä°ngilizce ise de Ä°ngilizce ile Afrikalıların konuÅŸtuÄŸu dilin karışımı olan bir dil kullanılmaktadır. [98]
​
Ekonomi
Ekonomisi tarıma ve turizme dayalıdır. Halkın büyük kısmı tarım sektöründe çalışmaktadır. Ekilen topraklar, ülke topraklarının % 37'sini oluÅŸturur. [99]
​
Jamaika'da dünyanın en büyük boksit kaynaklarından birine sahiptir. [100]
​
Ülkenin önemli bir gelir kaynağı da turizmdir. Jamaika'nın tabiî güzellikleri çok miktarda turist çekmektedir. [101]
​
Ä°hraç ettiÄŸi ürünlerden boksit, alüminyum, tropikal tarım ürünleri baÅŸta gelir. [102]
​
KÜBA
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
İki mevsimle belirlenen yarı tropikal bir iklime sahiptir. [103]
​
Küba adının anlamı "ÅŸeker adası"'dır. Ülke, ÅŸeker kamışıyla ünlüdür. [104]
​
Tarih
Küba'nın ilk sakinleri Güney Amerika'dan adaya gelen yerlilerdir. Ä°spanyolların adada ilk koloniyi kurduÄŸu sırada yerlilerin sayısı 80-100 bin kadardır. Kristof Kolomb'un birinci yolculuÄŸunda keÅŸfederek (Ekim 1492) Ä°spanyol toprağı ilan ettiÄŸi Küba'da ilk kalıcı yerleÅŸim 1511'de kurulmuÅŸtur. Kolonicilerin baskı ve sömürüsü, salgın hastalıklar, açlık ve göçler, Yerli nüfusunu 5 bine kadar düÅŸürmüÅŸtür. [105]
​
18.yüzyılın baÅŸlarında adalarda saÄŸlanan barış ve düzenle birlikte koloninin nüfusu 50 bine ulaÅŸmıştır. Ä°spanya'dan düzenli gemi seferlerinin baÅŸlaması, Havana'nın ticari ve stratejik önemini artırmıştır. Bu arada hayvancılığın geliÅŸtirilmesi, tütün ve ÅŸekerkamışı üretiminin artırılmasında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan iÅŸgücü, Afrika'dan getirilen çok sayıda zenci kölelerle giderilmiÅŸtir. Ancak çok sayıda köle getirilmesi, adada köklü bir deÄŸiÅŸim yapmıştır. 1865'te köle ticaretinin sona ermesiyle ortaya çıkan iÅŸgücü açığını kapatmak için adaya sözleÅŸmeli iÅŸçi olarak Meksika Yerlileri ve Çinliler getirilmeye baÅŸlanmıştır. [106]
​
Küba denilince, Küba devrimi ve Fidel Castro akla gelir. [107]
​
Sosyal Yapı
Küba'nın oldukça karmaşık bir yapı gösteren nüfusu, geçmiÅŸ yüzyıllarda adaya deÄŸiÅŸik etnik toplulukların yerleÅŸmesinin sonucudur. Kolomb öncesi dönemde sayıları 80-100 bin arası olan ada yerlilerinden, günümüzde yalnızca adanın doÄŸu ucunda yaÅŸayan birkaç aile kalmıştır. Küba nüfusunun % 51'i mulattolar (Avrupalı ve Afrikalıların karışımı), % 37'si beyazlar, % 11'i siyahlar ve % 1'i de Çinlilerden oluÅŸmaktadır. Çinli nüfus, 19. yüzyılda demiryolu ve maden iÅŸleri için adaya getirilen Çinlilerin torunlarıdır. [108]
​
Ekonomi
SoÄŸuk SavaÅŸ sonrasında kesilen Sovyet yardımı yüzünden iktisadi bir açmaza sürüklenen Küba, turizm yatırımlarına yönelmiÅŸ ve kısıtlı da özel yatırımlara izin verilmiÅŸtir. [109]
​
Küba ekonomisi büyük ölçüde sosyalist ilkelere dayanan devlet kontrollü bir planlı ekonomidir. Son yıllarda özel sektör yatırımları artmakla beraber üretim araçlarının büyük bir kısmı devlet tarafından iÅŸletilir. [110]
​
Turizm son yıllarda yeniden eski canlılığını kazanmıştır. Özellikle Kanada ve Avrupa BirliÄŸi'nden gelen turistler sayesinde turizm Küba ekonomisinin itici gücü haline gelmiÅŸtir. [111]
​
MadenciliÄŸin temelini ihracat kalemleri içinde önemli bir payı olan nikel oluÅŸturur. Küba Dünya nikel üretiminin % 6,4'ünü saÄŸlar. [112]
​
PORTO RÄ°KO
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Porto Riko, A.B.D'ye baÄŸlı, içiÅŸlerinde bağımsız özerk bölgedir. Adı Ä°spanyolca "Zengin Liman" anlamına gelmektedir. [113]
​
Tarih
Kristof Kolomb tarafından 1493'de keşfedildi. [114]
​
Porto Rikolu'lar istilacı Ä°ngiliz, Fransız ve Almanlara karşı savundukları 4 yüzyıl boyunca Ä°spanyol Ä°mparatorluÄŸu tarafından yönetilmiÅŸtir. Ada, Ä°spanyol - Amerikan Savaşı boyunca Amerika BirleÅŸik Devletleri tarafından iÅŸgal edilmiÅŸ ve Ä°spanya resmi olarak savaşı sona erdiren 1898 Paris AntlaÅŸması gereÄŸi ülkeyi terk etmiÅŸtir. [115]
​
Sosyal Yapı
Bugün için ülke, iç iÅŸlerinde bağımsız, dış iÅŸlerinde A.B.D’ye baÄŸlıdır. Bu nedenle ülkede, A.B.D doları kullanılır. Halk A.B.D pasaportuna sahiptir ve A.B.D sosyal sigorta kurumuna dahildir. Bununla birlikte Porto Riko, A.B.D baÅŸkanlık seçimlerine katılmadığı gibi vergiler iç yönetim tarafından toplanır. Aslında bu ülke bir çeÅŸit Amerikan mandasıdır. [116]
​
Halkın büyük çoÄŸunluÄŸu Avrupa kökenli beyazlar oluÅŸturur. Bunun nedeni, diÄŸer adalardan farklı olarak, bu adaya zenci köle getirilmemiÅŸtir. [117]
​
Ekonomi
Porto Riko'nun ekonomisi, tarım ve turizme dayanır. BaÅŸlıca tarım ürünleri; ÅŸeker kamışı, kahve, tütündür. Turizm önemli gelir kaynağıdır. [118]
​
TRINIDAD VE TOBAGO
Yer Åžekilleri, Ä°klim ve Bitki Örtüsü
Trinidad ve Tobago adı bu ülkeye Kristof Kolomb tarafından verilmiÅŸtir Trinidad, Ä°spanyolca'da "teslis ( üçleme )" demektir. Tobago ise, "tütün" demektir. [119]
​
Ülkede tropikal bir iklim hüküm sürer. [120]
​
Trinidad Adasının hemen hemen yarısı, orman ve çalılıkla kaplıdır. Kerestesi gemi inÅŸaatında kullanılan tik aÄŸacı ve maun aÄŸacı ormanda bulunan önemli aÄŸaçlardır. [121]
​
Tarih
Trinidad Adası, Ä°spanyol Colombus tarafından ilk olarak 1498'de keÅŸfedilmiÅŸtir. Hemen ardından adayı iÅŸgal eden Ä°spanyollar, yerli halkın bir kısmını sürgün, bir kısmını yok etmiÅŸlerdir. 1783'te ispanya yabancılara toprak bağışladığı için Fransa'dan ve Haiti'den adaya göçler olmuÅŸtur. 1797'de adayı bir sefer sonucu Ä°ngiltere ele geçirmiÅŸtir. [122]
​
1962 yılında, Trinidad ve Tobago tam bağımsızlığını ilan etmiÅŸtir. 1 AÄŸustos 1976'da cumhuriyet rejimine geçilmiÅŸtir. [123]
​
Sosyal Yapı
Nüfusun yaklaşık % 47'si Afrika asıllıdır. Kalanın % 35'i doÄŸu Hindistanlı, % 3'ü Avrupalı, % 1'i Çinli ve % 14'ü melezdir. Ülkenin resmî dili Ä°ngilizcedir. [124]
​
Ekonomi
Ülkenin ekonomisi, petrole dayanır. [125]
​
Nüfusun % 10'u tarımla uÄŸraşır ve ÅŸekerkamışı ticaret bitkileri arasında birinci sırada yer alır. [126]
​
Ülkenin petrol haricîndeki sanayi tesisleri krom, çimento ve turizmle ilgilidir. Turizm gittikçe geliÅŸmektedir. [127]
Kaynaklar
[1] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[2] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[3] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[4] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[5] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[6] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[7] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[8] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[9] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[10] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[11] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[12] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[13] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[14] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[15] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[16] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[17] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[18] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[19] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[20] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[21] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[22] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[23] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[24] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[25] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[26] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[27] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[28] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[29] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[30] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[31] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[32] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[33] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[34] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[35] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[36] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[37] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[38] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[39] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[40] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[41] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[42] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[43] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[44] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[45] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[46] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[47] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[48] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[49] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[50] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[51] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[52] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[53] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[54] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[55] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[56] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[57] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[58] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[59] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[60] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[61] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[62] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[63] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[64] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[65] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[66] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[67] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[68] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[69] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[70] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[71] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[72] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[73] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[74] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[75] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[76] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[77] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[78] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[79] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[80] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[81] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[82] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[83] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[84] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[85] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[86] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[87] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[88] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[89] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[90] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[91] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[92] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[93] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[94] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[95] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[96] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[97] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[98] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[99] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[100] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[101] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[102] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[103] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[104] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[105] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[106] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[107] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[108] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[109] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[110] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[111] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[112] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[113] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[114] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[115] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[116] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[117] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[118] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[119] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[120] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[121] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[122] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[123] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[124] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[125] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[126] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
[127] Amerika CoÄŸrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2015
