Avrupa Nüfus Tarihi Üzerine Notlar
Colin McEvedy'nin Atlas of World Population History (Facts on File:1978.) adlı kitabından kısaltılarak çevrilmiştir.
MÖ 3000’lere gelindiğinde, Avrupa’nın güney ve batısına yerleşim tamamlanmış ve Avrupa nüfusu 2 milyonu aşmıştı.
MÖ 2000’de 5 milyona, MÖ 1000’e gelindiğinde de 10 milyona ulaşıldı.
MÖ 1000 ile MÖ 400 arasında Avrupa nüfusu ikiye katlanarak 20 milyona ulaştı. Aynı dönemde Yunanistan’ın nüfusu 3 kat artmış ve 3 milyona ulaşmıştı. MÖ 300 ile MS 1 arasında bu nüfus 2 milyona düşecekti. Yunanistan, Pers savaşlarından sonra doğuya doğru taşındı.
Büyük İskender doğuya doğru ilerlese de Avrupa’nın merkezi Yunanistan’dan İtalya’ya doğru kayıyordu. Roma İtalya yarımadasını birleştirerek 4 milyon nüfuslu bir siyasi birim oluşturdu. Akdeniz’in hakimiyeti için Kartaca ile savaşması gerekti. MS 1’de İtalya’da 7 milyon kişi yaşıyordu. Tüm Avrupa nüfusu ise 31 milyondu.
200’de Roma İmparatorluğu’nun Nüfus Yapısı
Roma İmparatorluğu 200 yılına kadar gelişmesini sürdürdü. Nüfusu 46 milyonu buluyordu. Bunun 28 milyonu Avrupa topraklarında yaşıyordu. Bu dönemde tüm Avrupa’nın nüfusu 36 milyon civarındaydı.
Bu en yüksek dönemdir. Sonraki 4 yüzyıl boyunca gerileme dönemidir. MS 600 yılına gelindiğinde Avrupa’nın nüfusu %25’ten fazla azalarak 26 milyona geriledi. Roma imparatorluğu çökmüş ve yeni bir toplum yapısı ortaya çıkmıştı.
8.yüzyıldan itibaren nüfus tekrar artmaya başladı. 9. Yüzyılın başlarında 30 milyona, 1000 yılında ise 36 milyona ulaştı. Hızlanma ivmelenerek devam etti. 14. yüzyılın başında 80 milyona ulaşılmıştı.
Bu nüfusun dağılımı da oldukça farklıydı. Klasik çağlarda Avrupa nüfusunun eksenini Yunanistan ve İtalya’nın da içinde bulunduğu Akdeniz kuşağı oluşturuyordu. Yeni Avrupa’nın eksenini kıta Avrupası oluşturuyordu. Balkanlar ve Yunanistan’da artış sınırlı olmuştu. Kuzey Avrupa, Akdeniz dünyasından daha hızlı büyüyordu.
1347’den itibaren Avrupa’da veba salgını başladı. 1347-53 yılları arasında Avrupa nüfusunun 1/4’ü vebadan öldü. 1400 başlarına gelindiğinde Avrupa nüfusu 80 milyondan 60 milyona gerilemişti.
15. yüzyıldan itibaren toparlanma başladı. 1500’de tekrar 80 milyona ulaşıldı. 1600’de 100 milyon, 1700’de ise 120 milyon oldu.
Ekonomi, gelişen teknoloji ve Asya ve Amerika'ya giden deniz yollarının bulunması sayesinde, daha güçlü, üretken hale gelmişti.
1618-1648 yılları arasındaki 30 yıl savaşları daha fazla büyümeyi engellemişti.
Bundan sonraki dönem artış çok daha hızlıdır. 1750’de 140 milyon olan nüfus 1845 yılına gelindiğinde 250 milyona ulaşmıştı. Daha önce eşi görülmemiş bu büyüme sadece doğum oranlarındaki artıştan kaynaklanmıyordu. Yaşamın uzunluğu ve kalitesi artmış, buna bağlı olarak ölüm oranları azalmıştı.
1845’te Avrupa Nüfus Yapısı
1845 yılından 1914 yılına kadar %80 daha nüfus artışı oldu ve Avrupa nüfusu 250 milyondan 450 milyona çıktı. Göçler olmasaydı bu rakam 50 milyon daha yukarıda gerçekleşebilirdi. 30 milyon yeni vatandaşın yararlandığı ABD ana cazibe noktasıydı, ancak Kanada, Latin Amerika, Avustralya ve (Rusya'da) Sibirya'da da yeni yerleşimciler aldı.
1914’te Avrupa Nüfus Yapısı
I.Dünya savaşı 8 milyon askerin hayatına mal oldu.
-
Kuzey-Batı Avrupa: Almanya 1.7, Fransa 1.3, İngiltere 0.75; Toplam 3,75 milyon
-
Doğu Avrupa: Rusya 1.7, Avusturya-Macaristan 1.25, Romanya 0.3; Toplam 3,25 milyon
-
Akdeniz Avrupası’nda kayıp daha düşüktü: İtalya 0.65; Toplam 0,75 milyon
Savaşa bağlı olarak ortaya çıkan ölümler doğu Avrupa’da 10 milyonu buluyordu.
II. Dünya Savaşında bu kayıplar çok daha ağırdı. Asker kaybı 17 milyonu buluyordu.
-
Doğu Avrupa: Rusya 10 milyon, Almanya’nın doğudaki bağlaşıklar 1.5 milyon, Polonya 0.6 milyon; toplam 12 milyon
-
Kuzey-Batı Avrupa: Almanya 3, İngiltere 0.3, Fransa 0.2; toplam 4 milyon
-
Akdeniz Avrupası: İtalya 0.3, Yugoslavya 0.3; toplam 0.8 milyon
Sivil Ölümler
-
10 milyon Doğu Avrupa
-
1 milyon Batı-Kuzey Avrupa
-
5 milyon Akdeniz Avrupası (2 milyonu Yugoslav)
Ayrıca 15 milyona yakın insan doğudan batı bölgelerine göç ettiler. Doğu Avrupa’nın nüfus kaybı 35 milyonu buluyordu.
1975’te Avrupa Nüfus Yapısı
