Balkan Ülkeleri Üzerine Notlar
ROMANYA
Romanya’nın iklimi orta nemlilikte olan tipik bir kara iklimidir.[1]
Yaklaşık olarak üçte ikisi dağlık ve tepelik, geri kalan kısmı ise yaylalık ve düz arazidir. Doğu Karpat Dağlan ülkenin omurgasını teşkil eder.[2]
Dağları ormanlarla kaplıdır. [3]
Karpatların doğu ve güney etekleri Boğdan ve Eflâk yaylaları olup, doğuda Prut Nehri ve güneyde Tuna Nehri arasında boylu boyunca uzanır. [4]
Ülkenin üçte birini kaplayan Boğdan, Doğu Karpatlar ile Moldovya sınırını çizen Prut Nehrinin arasında yer alır. [5]
Ülkenin denize açılan doğu yönünde yer alan Dobruca, Romanya’nın tek kıyı şeridine sahip bölgesidir. [6]
Nüfusun büyük bölümünü meydana getiren Romenler köken olarak eski Trakyalıların, Dakya kolundan gelirler. Daha sonra Roma idaresinin gelmesiyle Romalılaşmışlardır. Uzun yıllar Osmanlı idaresi altında yaşayan Romenler, Türk âdet ve ananelerinin, hayat tarzının ve adalet sisteminin tesiriyle, Osmanlı kültür potansiyelinden çok şeyler almışlardır. [7]
Romanya’nın başkenti Bükreş olup, ülkenin en gelişmiş şehridir. [8]
Ülke ekonomisinin % 80’i tarıma ve % 8’i endüstriye dayanır. Ülke topraklarının % 90’ı ekime müsaittir. Ülke dünyanın önde gelen tahıl üreticisi devletlerinden biridir. [9]
Dağlar ve etekleri aynı zamanda demir ve tuz yatakları bakımından zengindir. Rusya'dan sonra Avrupa'nın en çok petrol üreten ülkesidir. [10]
BULGARİSTAN
Bulgaristan, doğudan batıya uzanan Balkan Dağları belirleyici rol oynar. Balkan dağlarının kuzeyinde Tuna ovası, güneyinde Filibe ovası yer alır. [11]
İklim, ılıman bir karakterdedir. Ancak dağlık kütlelere ve iç kesime doğru gidildikçe karasallaşır. [12]
Bulgarlar aslen Orta Asya’dan gelen Avar Türklerindendir. M.S. 7. yüzyılda Tuna Nehrini geçerek Slav kabilelerini yendiler ve onları güneye sürdüler. Ancak, zamanla onların kültürlerini, dillerini benimsediklerinden kendi kültürlerini, dillerini unuttular ve Slavlaştılar. [13]
Başlıca şehirleri Sofya, Filibe, Varna, Rusçuk’tur. [14]
Bulgaristan’da tarım gelişmiştir. [15]
YUNANİSTAN
Balkan yarımadasının en güney ucunda yer alan Yunanistan, aynı zamanda Akdeniz ve Avrupa ülkesidir. [16]
Yunanistan topraklarının hemen hemen beşte dördü dağlık, çok az bir bölümü de ovalıktır. [17]
Genel olarak yazları sıcak, kışları ise ılık ve serin geçen Akdeniz ikliminin tesiri altındadır. [18]
Ülkede en kalabalık azınlık grup Türklerdir. Nüfusun yaklaşık % 2’sini meydana getirirler. [19]
Ekonominin temelini tarım ve hayvancılık oluşturur. Topraklarının %29’una yakın bir bölümü tarıma elverişlidir. Çoğu bölgeler dağlık olduğundan tarım için müsait geniş ve verimli ovalar ve sulama ihtiyacı için gerekli akarsu miktarı azdır. [20]
Yunanistan balıkçılık bakımından çok gelişmiş bir ülkedir. [21]
Turizm, ülkenin çok önemli bir gelir kaynağıdır. [22]
Batı Trakya Bölgesi
Trakya topraklarının 23.764 km2 si Türkiye'de, 61.938 km2 si Bulgaristan'da, 8.545 km2 si Yunanistan'da olmak üzere, toplam yüzölçümü 94.247 km2 yi bulmaktadır. Yine bu bölgede, bugün; 5.089.197'si Türkiye'de, 5.279.860'ı Bulgaristan'da, 345.220'si Yunanistan'da olmak üzere, toplam 10.714.277 kişi yaşamaktadır. [23]
Bulgaristan Trakyası'nda yaşayan Türkler'e bölgenin Balkanlar ile Rodop dağları arasında kalmasından ötürü Balkan Türkleri denilirken, Rodop dağlarının güneyindeki Yunanistan topraklarında yaşayan Türkler'e de Batı Trakya Türkleri adı verilmektedir. [24]
Batı Trakya, bugün Yunanistan'ın bir yönetim bölgesidir. Meriç, Rodop ve İskeçe illeri ile Semadirek adasından oluşur. Bölge'nin merkezi, Gümülcine şehridir. Tüm bu isimler Rumca olarak değiştirilmiştir. Oysa Batı Trakya bölgesindeki, tüm dağların, tepelerin, nehirlerin, köylerin, semtlerin ve şehirlerin adları, hep Türkçe'dir. [25]
Doğal coğrafyası ile Batı Trakya, insan yaşamı için en elverişli bölgelerden biridir. Güneyden kuzeye doğru, kıyı ovası, plato ve Rodop dağlık kütlesi olarak üç coğrafi ünite seçilir. Güneyde Akdeniz iklim şartları hüküm sürerken, dağlık bölgelerde karasal iklim şartları görülür. Kıyı kesimindeki verimli topraklar, plato ve dağlık alanlardaki doğal otlaklar, her şeyden önemlisi elverişli iklim şartları, bölgenin çok önemli tarım ve hayvancılık potansiyelinin olduğunu ortaya koyar. [26]
SIRBİSTAN
Ülkenin beşte biri hariç hemen her tarafı dağlık, tepelik ve yüksek yaylalıktır. [27]
Sırplar, Balkan Yarımadası’na 7. yüzyılda yerleşmiş olan bir ulustur ve 12. yüzyılda ilk defa kendi devletlerini kurmuşlardır. [28]
En büyük ve gelişmiş şehir başkent Belgrad’dır. [29]
MAKEDONYA
Ülke toprakları genelde engebeli araziden meydana geldiğinden kara iklimi hâkimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları da soğuk geçer. [30]
Cumhuriyet'in başkenti Üsküp’ün nüfusu ise, 410.000’i aşar. Eski Yugoslav yönetimi, her ne kadar şehirdeki dini yapıları yıkmaya çalıştıysa da bugün bile, Üsküp; şehir peyzajında Osmanlı’nın izlerini görmek mümkündür. Kurşunlu Han ve çok sayıda cami, hâlâ dimdik ayaktadır. Öte yandan, Üsküp’te, Osmanlı kültürü ile yoğrulmuş Müslümanların sayısı bir hayli fazladır. [31]
Dağlık alanlarda; hayvancılık, akarsu boylarında; tarım esas geçim kaynağını oluşturur. [32]
İyi bir şekilde sulanan ovalar Avrupa’nın adeta sebze ve meyve ambarıdır. Dağlık kesimlerde hayvancılık yaygın olarak yapılır. [33]
Ekonomik bakımdan gelişmişlik düzeyi, diğer Yugoslavya cumhuriyetlerinin altındadır. Makedon halkının çoğu, tarımla uğraşır. Bu yüzden, Makedonlara "Bahçıvan Halk" da denir. [34]
Osmanlı Makedonyası
1913 yılına kadar, Osmanlı toprağı olan Makedonya'da, üç vilayet yer alıyordu. Bunlar, Selanik, Manastır ve Kosova vilayetleriydi. [35]
-
Selanik vilayeti, 1913 yıllarında, toplam 36.000 Km2 lik bir alanı kaplıyor ve adı geçen vilayette çoğunluğu Müslüman olmak üzere, 1.150.000 insan yaşıyordu.
-
Manastır vilayeti, toplam 29.000 Km2 lik bir yüzölçüme sahipti. Nüfusu ise, çoğunluğu İslâm olmak üzere, toplam 700.000 kadardı. Yönetim merkezi olan Manastır şehrinin 40.000 kadar nüfusu vardı.
-
Kosova vilayeti ise, 33.000 Km2 yüzölçüme sahip olup, toplam nüfusu 1.085.000 kadardı. Bu nüfusun % 75'den fazlası Müslüman, geri kalanı ise Hıristiyandı. Yönetim merkezini oluşturan Üsküp ise, 40.000 nüfuslu bir şehirdi. Şehir ve kasaba merkezlerinde halkın konuşma dili Türkçe, köylerde ise Arnavutça idi.
Makedonya topraklan toplam, 98.000 Km2 lik bir alanı kaplıyor ve üzerinde 2.935.000 insan yaşıyordu. Bu nüfusun % 75'inden fazlasını da Müslümanlar oluşturuyordu. [36]
Makedonya bölgesinde, demografik yapıdaki değişim, son asrın başlarında çok hızlı olmuştur. Makedonya umumi müfettişi Hüseyin Hilmi Paşa, 1904 yılında, Kosova bölgesi dâhil olmak üzere, bütün etnik grupları gösteren bir nüfus sayımı yaptırmıştır. Söz konusu bu sayım sonuçlarına göre, bölgede toplam 2.911.721 nüfus tespit edilmiştir. Bu nüfusun 1.508.507'si Türk ve Müslüman Arnavut, 896.497'si Slav-Makedon, 307.000'i Yunan, 100.717'si Sırp, 99.000'i ise Ulah etnik grubuna dâhildir. [37]
Büyük Makedonya
Makedonya; üç ayrı bölgeye ayrılmaktadır. Birinci bölge, eski Yugoslavya'nın bir özerk cumhuriyeti olarak bilinir. İkinci bölge (Adalar Denizi Makedonyası), Yunanistan'ın kuzeyinde ayrı bir yönetim bölgesini oluşturur. Çok az bir kısmını oluşturan Bulgaristan Makedonyası (Pirin Makedonyası) ise, Makedonya'nın kuzeydoğu bölümünü teşkil eder. [38]
Yugoslavya Makedonyası (Vardar Makedonyası), toplam 25.713 Km2 lik bir alanı kaplar. Nüfusu 1960'larda 1.406.000 kadar iken, 1993 yılında 2.063.000'e yükselmiştir. Bu nüfusun 540.000'ini Müslümanlar, 1.220.000'ini Ortodokslar ve geri kalanını diğer dinlere mensup insanlar oluşturur. [39]
Toplam 34.356 Km2 lik bir yüzölçüme sahip olan Yunanistan Makedonyası’nın toplam nüfusu, 1960’larda 1.887.700 kişi kadarken, 1993'de 2.300.000 kişiye ulaşmıştır. Bölge'nin en önemli şehri, Selanik'tir. 1923 yılında, bölgeden Türkiye'ye göç eden 300.000’den fazla Müslüman Türk'ün işlettiği topraklar, Yunanlılar’a dağıtılmıştır. Yunanistan Makedonyası, Yunanistan'ın en verimli tarım alanlarını teşkil eder. Pirinç, zeytin, tütün, pamuk gibi ürünlerin önemli miktarlarda üretildiği Bölge’de; linyit, demir, bakır, kurşun, magnezyum gibi maden yatakları da vardır. [40]
Bulgaristan Makedonyası'nın yüzölçümü 14.700 Km2 kadardır. Nüfusu 1960'lı yıllarda 350.000 kişi kadarken, 1993'de yaklaşık 540.000 kişi yaşamaktadır. [41]
Her üç Makedon bölgesinde yaşayan Makedonlar, birbirleriyle birleşip tek bir Makedonya devleti kurma çabası içerisindedirler. Bütün din mensuplarına eşit haklar ilkesi tanıyan federal bir Makedonya Cumhuriyeti'nin kurulmasıdır. [42]
KARADAĞ
Karadağ’ın eski halkı Arnavutlardan oluşur. VII. Herakliyus zamanında, Sırplar da oraya yerleştirilmiştir. Osmanlılar Rumeliye geçip fetihlere giriştikleri sıralarda, Karadağ, Venedik Cumhuriyetine aitti. [43]
Karadağ, 1929 yılında Yugoslavya Krallığı olarak yenide, adlandırılan Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığının bir parçası haline gelmiştir. 1992 yılında Yugoslav Sosyalist Federal Cumhuriyetinim dağılmasından sonra, Karadağ, Sırbistan’ın içinde kalmıştır. 3 Haziran 2006 tarihinde bağımsızlığını resmen ilan etmiştir. [44]
Karadağ’ın en büyük ekonomik ve politik sorunu yüksek orandaki işsizliktir. [45]
KOSOVA
Kosova, 17 Şubat 2008 tarihinde tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmiştir. [46]
Kosova topraklarının büyük bir kısmı dağlık arazidir. [47]
Türklerin, Kosova’daki sayısı en az 50.000 olarak düşünülmektedir. 1999 NATO Müdahalesinden sonra Kosova’da yabancı kurumlarca yapılan bir araştırmada, Kosova’da yaşayan vatandaşlardan en az 250.000 kişinin Türkçe bildiği belirtilmiştir. Türkler, dağınık bir hâlde bütün Kosova’da yerleşmişlerdir. Kosova Türkleri, Müslümandır ve Kosova’da yaşayan Arnavutların çoğu da Müslüman inancına sahiptir. [48]
En büyük yerleşim merkezi başkent Priştine’dir. 1945’den sonra, çok sayıda yeni bina yapılmasına rağmen, şehir planında şark mimarisi hâkimdir. Şar dağlarının eteklerinde kurulmuş olan Prizren şehri ise (134.000 nüfuslu), Kosova’nın ticaret ve kültür merkezidir. Camileri, eski evleri ve Türk hamamları ile günümüzde hâlâ Avrupa’da Osmanlı şehri hüviyetini korumaktadır. 1615 yılında yapılan Sinan Paşa Camisi, bugün tarihin en önemli şahitliğini yapmaktadır. [49]
Kosova, Balkanların en verimli topraklarına sahip olmasına rağmen, %43’ü işsiz olması dolaysıyla, bölgenin en az gelişmiş yerlerindendir. [50]
Kaynaklar
[1] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[2] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[3] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[4] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[5] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[6] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[7] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[8] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[9] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[10] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[11] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[12] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[13] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[14] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[15] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[16] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[17] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[18] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[19] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[20] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[21] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[22] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[23] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[24] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[25] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[26] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[27] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[28] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[29] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[30] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[31] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[32] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[33] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[34] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[35] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[36] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[37] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[38] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[39] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[40] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[41] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[42] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[43] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[44] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[45] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[46] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[47] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[48] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[49] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
[50] Avrupa Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2012
