Kuzey Afrika Ülkeleri Üzerine Notlar
MISIR
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Mısır’ın toplam yüzölçümünün %96’sını, çöller ve kayalık dağlar teşkil eder. [1]
Coğrafi olarak dört bölgeye ayrılır. Bunlar; Nil vadisi ve deltası, Arabistan çölü, Libya çölü ve Sina yarımadasıdır.[2]
Nil nehrinin doğusunda yer alan Doğu çölü ya da Arabistan çölü, Kızıldeniz’e kadar uzanır. Ancak Kızıldeniz kıyılarında yükselti kısmen artar ve burada çöl oldukça engebelidir. Nil vadisinin batısında ise, Batı çölü ya da Libya çölü vardır. Bu çöl, daha az engebeli olup, Mısır yüzölçümünün %65’ini kapsar. Bu çöl, Libya sınırları içinde de devam eder. [3]
Mısır’ın nüfus, yerleşme ve Ekonomik Coğrafya Özellikleri bakımından önem arz eden tek bölgesi, Nil vadisi ve deltasıdır. Nil vadisi ve deltasından, çöllere aniden geçilir ve çöller uçsuz bucaksız devam eder. Uçsuz bucaksız alabildiğince muazzam çöller ve ortasında, şerit halinde uzanan ve bahçelerle süslü bir vadi yer alır. Kısaca Mısır’ın iki doğal temsilcisi; Çöl ve Nil’dir. [4]
Sosyal Yapı
Mısır nüfusunun % 92’si Müslüman, %8’i ise Hıristiyan ve kıptidir. [5]
Nüfusun %95’i yüzölçümünün % 5’inde yaşamaktadır. Kahire’de toplam nüfusun %25’i yaşamaktadır. [6]
Ekonomi
Tarımsal faaliyetler, Nil vadisi ve deltasında toplanmıştır. 1500 km boyunca Nil, eskiden Haziran ayından Ekim ayına kadar, Habeşistan’ın verimli balçığını Mısır’a taşırdı. Taşkınlar, Mısır halkının tarımsal hayatını düzenlerdi. Ancak, ilki 1902’de hizmete giren Asuan barajı ile Nil vadisinde sulamayı düzenlemek ve sulama alanlarını genişletmek amaçlandı. Artık Nil, Mısır’a verimli balçık getirmiyordu. Yanlış sulama ve aşırı buharlaşma sonucunda, toprakların tuz oranı artmaya ve tarım alanları çölleşmeye başlamıştır. [7]
Mısır’da ekimi en çok yapılan ürün pamuktur. Mısır, 1970’li yıllarda dünya pamuk üretiminin %6’sını karşılamakta ve ülke ihracatının %80’ini pamuk ve pamuklu dokumalar oluşturmaktaydı. Ancak günümüzde pamuğun önemi kısmen azalmıştır. 1990-1991 yılı ihracatının %50’7'sini petrol ve petrol ürünleri teşkil etmiştir.[8]
Ülke topraklarının büyük bir bölümü çöllerle kaplı olduğu için ve mera yokluğundan dolayı hayvancılık pek gelişmemiştir. [9]
Ülkede daha ziyade demir, manganez, kalay, bakır, altın, molibden, krom, 1 tungsten, fosfat ve deniz tuzu yalakları vardır. Ayrıca Mısır, önemli bir petrol üreticisi ülkedir. [10]
Mısır’da, enerji kaynakları bakımından yükselen sektör doğal gazdır. Petrol rezervlerinin giderek azaldığı ifade edilmektedir. Bu nedenle, Mısır'ın geleceğinin petrolden ziyade doğal gazda olacağı söylenebilir. [11]
Mısır’ın önemli gelir kaynaklarından biri de turizmdir. Özellikle dünyanın yedi harikasından biri olan piramitlerin bu ülkede yer alması ve eski Mısır Medeniyeti’ne ait çok sayıda tarihi eserlerin mevcudiyeti, turizmin gelişmesine büyük etki yapmıştır. [12]
LİBYA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Geniş toprakların %95’i çöl veya kurak arazidir. Kuzeyde Akdeniz ve güneyde Ekvator Afrikası arasında bir kum denizine benzeyen Sahra’nın, yaklaşık 1300 km uzunluğundaki büyük bir bölümü, Libya topraklarının tamamına yakın kısmını meydana getirir. [13]
Kıyıdan itibaren gittikçe yükselen Libya toprakları, genellikle yüksek yayla görünümünde olup, başlıca üç büyük bölgeye ayrılır; Bunlar Fizan, Trablus ve Sirenaik bölgeleridir. [14]
Sosyal Yapı
Libya adının kökeni, Eski Mısır dilindeki lebu kelimesidir. Mısırlılar, önce batı tarafındaki Berber kavimleri için, sonra da tüm Kuzey Afrika kıyıları için bu adı kullandılar. [15]
Nüfusun %88’i kıyıdaki şehirlerde özellikle Trablus ve Bingazi’de yoğunlaşmıştır. [16]
Ülke topraklarının çok geniş olması ve ayrıca büyük bir bölümünün hayat şartları için müsait olmaması sebebiyle nüfus yoğunluğu çok düşük olup, ancak kilometrekareye bir veya iki kişi düşmektedir. [17]
Şehirlerden başka, ülkenin özellikle batı kesiminde yer alan vahalardaki insanlar, daima çölün getirdiği birtakım zorluklarla karşı karşıyadırlar. Nüfusun sadece %5 i hemen hemen tamamen çöl olan Fizan bölgesinde yaşar. [18]
Tarih
Berberîler Libya’nın en eski yerlileri olarak bilinir. [19]
İslamiyet, Libya’ya 642 yılında gelmiştir. Emevî orduları bölgede, İslam dininin yayılmasına sebep olmuştur. Uzun yıllar Abbasi hâkimiyetinde kaldıktan sonra, 910 yılında Fatımilerin işgaline uğramıştır. Kısa bir müddet sonra, önce Eyyûbi Devletine daha sonra Memlûklara bağlanmıştır. Trablus, 1551 yılında, meşhur Kaptan-ı derya Turgut Reis tarafından fethedilmiştir. [20]
1911 yılında ülke, İtalyanların eline geçmiştir. Bu dönemde İtalyan sömürgeciliğine karşı Ömer Muhtar tarafından başlatılan direniş hareketi ise, Ömer Muhtarın yakalanarak idam edilmesi sonucunda başarısızlığa uğramıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bölge Fransa ve İngiltere’ye bırakılmıştır. Birleşmiş Milletler 1949'da Libya'nın bağımsız bir ülke olması gerektiği kararını almıştır. [21]
Libya’daki mevcut azınlıkların liderleri, Avrupalılara karşı isyanları başlattılar. Ülke içinde İtalyanlarla şiddetli çarpışmalar olmuştur. 1951 yılında yabancıların idaresi son bularak Libya Krallığı kurulmuştur. [22]
Krallık, 1969’da meşruti krallık hâline getirilmiştir. Fakat çok geçmeden iki yıl sonra ordu içindeki genç subaylar grubu ihtilal hazırlığına girmişlerdir. Kral İdris devrilmiştir. İhtilâl sırasında yüzbaşı rütbesiyle Silahlı Kuvvetler Komutanı olan Kaddâfi, ihtilalden sonra, önce başbakan ve sonra da devlet başkanı olmuştur. [23]
Ekonomi
Libya’nın %90’ını oluşturan çöl nedeniyle tarıma elverişli alan, Libya topraklarının sadece %1,7 si ile sınırlıdır. [24]
Hayvan çiftlikleri, Libya tarımının en büyük temellerindendir. [25]
Libya dünyadaki en iyi petrol araştırma alanlarından biridir. Tarihsel olarak, ülkenin bam petrol üretimi ağırlıklı olarak Sirte havzası olmak üzere ülkenin doğu bölgesinden sağlanmaktadır. [26]
CEZAYİR
Sosyal Yapı
Nüfusun %97 Arap veya Berberidir. [27]
Cezayirlilerin yaklaşık %70 kuzey kıyı bölgesinde yaşamaktadır. [28]
Başkenti Cezayir şehri olup, 3,7 milyon nüfusludur. [29]
Tarih
Cezayir’de, İslamiyet 720 yılından itibaren yayılmaya başlamıştır. Ve kısa sürede tüm bölge İslam’ı kabul etmiştir.[30]
1500’lü yıllarda, İspanyollar Cezayir adalarını zapt etmiş ve Cezayirlileri vergiye bağlamışlardır. Ağır vergi borcu altında inleyen şeyhler, Oruç Reis’e mektup yazıp yardım istemişlerdir. 1520 yılında, Oruç Reis ve kardeşi Barbaros Hayreddin Paşa Cezayir’i fethederek, Osmanlı topraklarına katmışlardır. [31]
Fransızlar, Cezayir’i 1930 yılında işgal ettiler. Fransa, kendi çıkarları doğrultusunda, ülkede bir dizi yasa çıkarmıştır. Bunlardan biri olan toprak yasası ile bütün topraklar, Cezayirli çiftçilerin elinden alınarak, beyaz sömürgecilere bedava dağıtılmıştır. Bunu duyan onbinlerce Fransız köylüsü, Cezayir’e akın etmiştir. Verimli topraklar gibi, ticaret, denizcilik, taşımacılık, bankalar ve fabrikalar da kısa sürede çıkarılan yasalarla sömürgecilerin eline geçmiştir. [32]
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Cezayirli yerli halkta istiklâl için uyanış başlamış, 1954 yılında girişilen istiklal mücadelesi, Fransızlar tarafından kanlı bir şekilde bastırılmıştır. Onbinlerce Cezayirli çoluk-çocuk demeden hunharca katledilmiştir. Ama İstiklâl mücadelesi ruhu sönmemiştir. Kanlı çarpışmalar, 1962’de bağımsızlık ile sonuçlanmıştır. Bağımsızlık elde edildikten sonra, bütün yönetim kadrosunu geri çeken Fransa, ülkede yaşanan huzursuzluklardan faydalanarak, sömürgeci ruhu taşıyan Cezayirlileri, birer birer yönetime yerleştirmiştir. Ülke, bağımsızlığından bu yana sosyalist eğilimli tek parti tarafından yönetilegelmiştir. [33]
Seçimler, 1991 yılında gerçekleşmesi planlanmıştır. 1991 yılında, İslam Kurtuluş Cephesi, ülkenin en çok oyunu alarak, birinci turda seçimleri kazanmıştır. Fransız yanlısı Ordu, müdahale ederek ikinci tur seçimleri iptal etmiştir. Bunun üzerine Cezayir’de iç savaş çıkmış ve Cezayir’de 160.000 kişi ölmüştür. 27 Nisan 1999 tarihinde, askeri liderleri temsil eden Abdülaziz Bouteflika, cumhurbaşkanı seçtirilmiştir. [34]
Ekonomi
Ülke alanının %82’sini tarım dışı alanlar (özellikle çöller) oluşturmaktaydı. Ekili-dikili alanların payı ise, ancak %3,2 kadardı. Buna rağmen, tarım ve hayvancılıkta kayda değer gelişmeler olmuştur. [35]
Cezayir’in en önemli gelirini oluşturan madencilik ve sanayi sektöründe büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Yeraltı kaynaklan, bağımsızlıktan sonra millileştirilmiş, petrol ve doğal gaz demir devlet tarafından çıkarılıp işletilmeye başlanmıştır. [36]
Zengin doğal gaz yataklarıyla, Cezayir; 3,7 trilyon m3 rezervi ile ABD, İran ve SSCB’den sonra 4. sırada bulunmaktadır. [37]
FAS
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Ülkenin, Doğal yapı olarak en dikkat çekici özelliği sıradağlarıdır.[38]
Ovalar, 500 km olan Akdeniz ve 1100 km olan Atlas Okyanusu kıyıları boyunca çok dar bir şerit halinde bulunur.[39]
Kuzeybatı Afrika’nın en önemli dağlarını oluşturan Atlas dağları, ülkenin doğal şartlarında büyük rol oynar. Atlas dağlarının denize bakan yamaçları ve Atlas Okyanusu ile Akdeniz kıyı kesimlerini oluşturan bölüm, Akdeniz ikliminin etkisi altında kalır. Atlas dağlarının iç kısımlara bakan yamaçları Sahra’ya dönüktür. Bu nedenle, dağların iç bölgelere bakan kesimlerinde, kurak iklim görülür. Atlas dağlarının iç kesimlerinde, dağlık alanların bitiminde, kum çöllerine geçilir. [40]
Ülkede genel olarak üç farklı iklim tipi görülür. Akdeniz kıyılarında hâkim olan çok yağışlı Akdeniz iklimi, Atlas Okyanusu kıyılarında, batı rüzgârlarına açık deniz iklimi görülür. Ülkenin orta kesimleri olan Atlas Dağları ve aralarındaki vadilerde serin bir iklim hüküm sürer. [41]
Nüfusun büyük bir bölümü Atlas Okyanusu ve Akdeniz kıyı bölgelerinde yaşar. [42]
Sosyal Yapı
Ülkenin en eski yerleşik halkı Berberilerdir. Arap dili ve kültürü 12. ve 15. yüzyıllarda yerli halk tarafından benimsenmiştir. Fakat hâlen Berberi kültür ve âdetlerinin devam ettiği yöreler mevcuttur. Buralar genellikle dağlık bölgelerin iç kısımlarıdır. Araplar, genellikle Atlas Okyanusu ile Atlas Dağlan arasındaki yaylalarda otururlar. Berberiler ise, iç bölgelerdeki geniş vadilerde ve Rif Sıradağlarının çevresinde yerleşmişlerdir. Nüfusun %10'unu oluşturan Mor'lar Moritanya asıllıdır. [43]
Ülkelerini hem bir Arap hem de bir Afrika ülkesi olarak algılayan Faslılar, kendilerini de “Arabo-Berber” olarak nitelemektedir. [44]
Halkın % 70’i Arapça. % 24'ü Berberice konuşur. Resmi dilleri Arapça olmasına rağmen devlet dairelerinde Fransızca kullanılmaktadır. Berberilerin de kullandığı farklı diller bulunmaktadır. [45]
Fas’ın Başkenti Rabat (520 bin nüfuslu)’dır. Diğer önemli şehirleri Kazablanka (2,2 milyon), Fas (450.000), Marakeş (440.000), Tanca (270.000)’dır. [46]
Tarih
Fas toprakları üzerinde, M.Ö.2000 yıllardan itibaren Bcrberilerin yerleştikleri bilinir. Yedinci yüzyılda da bölge toprakları üzerinde İslamiyet hızla yayılmaya başlamıştır. Sultan Birinci İdris tarafından, bölgede ilk Müslüman Fas Devleti kurulmuştur. Sultan İdris, saltanatı sırasında Fas şehrini kurdurmuştur. On birinci yüzyılda Büyük Fas Devleti kurulmuş ve devletin başkentini Merakeş teşkil etmiştir. [47]
1912 yılında büyük kısmı ile Fransız himayesine giren Fas, 1953 yılında başlayan bağımsızlık hareketleri sonucunda, 1956 tarihinde bağımsız Fas Krallığı kurulmuştur. [48]
Fas, krallıkla yönetilmektedir. Hükümet işlerini, başbakan yardımcısı ile kral yürütür. 333 üyeli meclisi olan ülkede, yönetim birimi olarak 37 il vardır. Fas, meşruti monarşi ile idare edilir.[49]
Ekonomi
Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas, ekonomisini tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörü gelirleri ve dış ülkelerde çalışan kaslıların ülkeye getirdikleri dövizler ekonomiye büyük katkı sağlamaktadır. [50]
Fas, diğer Mağrib ülkeleri kadar, madenler bakımından zengin değildir. Öte yandan tarım alanlarının yetersiz ve verimsiz oluşu nedeniyle, tarım pek gelişememiştir. Buna rağmen, ekonominin temelini, yine de tarım teşkil eder. [51]
Madencilik sektörünün en önemli kaynağı, fosfat üretimidir. Fas, dünya foslat rezervlerinin dörtte üçüne sahiptir. Madencilik sektörünün %95’i fosfat üretimi olsa da ülkede fosfat dışında, gümüş, bakır, çinko ve kobalt üretimi de yapılmaktadır. [52]
Sanayi pek gelişmemiştir. Tarım ürünlerine dayanan sanayi kolları ile makine ve kimya sanayi kısmen gelişme göstermiştir. [53]
Turizm sektörü ülkenin en önemli döviz kaynağıdır. [54]
TUNUS
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Atlas dağlarının doğu uzantıları, iki kol halinde uzanır. Kuzey kıyı bölgesinde Bizerte ovası, doğu kıyısında Tunus ovası yer alır. Bu ovalarla iç bölgeler arasında step kuşağı bulunur. Steplerden Sahra’ya geçilir. Tunus sahrası, kayalık çöl, taşlık çöl ve kumluk çöllerden meydana gelir. [55]
Atlas dağları ile Akdeniz arasında kalan kıyı şeridinde kısmen kurak geçen Akdeniz iklimi görülür. Güneye gidildikçe yağış miktarları iyice düşer ve çöl alanlarına geçilir. [56]
İnsan hayatı için en elverişli olan kuzey ve doğu kıyıları, yoğun nüfus barındırır ve ülkenin büyük şehirleri burada toplanmıştır. [57]
Tunus’un %43’ü bozkır ve çöl, %6’sı ormanlarla kaplıdır. Çok yağmur alan yerlerde ormanlar yer alır. Vadiler çok mümbit olup, her çeşit mahsul yetişir. [58]
Tunus, adını ülkenin başkenti olan Tunus şehrinden alır. [59]
Tarih
M.Ö. 12.yüzyılda Fenikelilerin Tunus kıyılarında ticaret uğrak yerleri kurdukları bilinir. Tunus körfezi kıyısındaki Kartaca şehri, Fenikeliler döneminde M.Ö.8. yüzyılda kurulmuştur. Kartaca ve Fenikeliler, M.Ö.6. yüzyılda en parlak dönemini yaşamıştır. [60]
7.yüzyılın odalarına doğru, Tunus toprakları Müslümanların hâkimiyeti altına girmiştir. [61]
909 yılında Fatimilerin hakimiyeti girer. [62]
Osmanlı hakimiyetine, 1569 yılında giren Tunus, 1883 yılında Fransa’nın denetimine girmiştir. [63]
Sosyal Yapı
Nüfusun %98’ini Arap ve Berberiler oluşturur. [64]
Tunus nüfusu, ülkenin yerlileri olan Berberîlerle Arapların karışımından ortaya çıkmıştır. Ayrıca safkan Berberîlerle, Araplar da sayıca önemlidir. [65]
Halkın % 98’i Müslüman olup, geri kalanını Hristiyan ve Yahudiler teşkil eder. Müslüman halkın hemen hemen hepsi sünnîdir. [66]
Nüfusun yaklaşık % 70’i kuzeyde yaşar. Nüfus dağılışı çok düzensizdir ve tarım kaynaklarına bağlıdır. [67]
Ekonomi
Ülkede tarım alanları sınırlı olduğundan, tarım pek gelişememiştir. Faal nüfusun % 21’i tarımda, % 79'u ise sanayi ve hizmetler sektöründe çalışmaktadır. [68]
Tunus dünyadaki en önemli zeytinyağı ihracatçı ve üreticilerinden biridir. Diğer önemli tarımsal ihraç ürünleri hurma ve narenciyedir. [69]
Tunus’da balıkçılık sektörünün önemi çok büyüktür ve 1300 km'lik sahil şeridine sahiptir. Balıkçılık ürünleri toplam tarım ürünlerinde %8’lik bir paya sahiptir. Ton balığı üretiminde ve ihracatında dünyada ilk sırayı almaktadır. Dondurulmuş balık ürünlerinin de %90’lık bölümü ihracat edilmektedir. [70]
Maden ve enerji kaynakları bakımından zengindir. Fosfat, petrol, demir, kurşun ve çinko yatakları işletilmektedir. En büyük petrol yatakları, güneyde yer almaktadır. [71]
Tunus, orta seviyede petrol kaynaklarına sahip bir ülke olmakla birlikte petrol sanayi zaman içinde gelişme göstermektedir. Gaz rezervi, komşuları olan Libya ve Cezayir’e kıyasla çok azdır. [72]
Sanayi bakımından, Afrika’nın en gelişmiş ülkelerindendir. Fosfat sanayisinden başka montaj sanayi, zeytinyağı ve şeker sanayisi de gelişmiştir. [73]
Akdeniz iklimi ve Akdeniz kıyıları ile zengin tarihi turizm kaynakları, turizmi sürekli canlı tutmakladır. [74]
MORİTANYA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Toprakların %70’i çöldür. Kuzeydoğu ve güneybatı doğrultusunda geniş bir düzlük halinde uzanan Moritanya toprakları, dört büyük yayladan meydana gelir. [75]
Ülkenin doğusu, Sahra’nın bir bölümü ile kaplı olduğu için çöl ikliminin, batısı ise genellikle Atlas Okyanusunun tesiri altındadır. [76]
Ülkenin tek nehri adını aldığı Senegal devletiyle olan sınırı çizer. Sıcak ve kurak bir ülke olan Moritanya’nın bitki örtüsü çok zayıftır. Yarı çöl olan güney bölgeler cılız bitki ve çalılıklarla örtülüdür. [77]
Sosyal Yapı
Moritanya, resmi adıyla Moritanya İslam Cumhuriyeti, bir kuzeybatı Afrika ülkesidir. [78]
Toplam nüfusun %70’lik büyük bir bölümünü Moors (Berberîler) teşkil eder. Moritanya'da da iki ana etnik grup vardır. Siyah Afrikalılar ve Morlardır. Morlar da kendi arasında ikiye ayrılıyor. Beyaz Arap-Berber kökenli olanlar ve Haratin diye bilinen esmer/siyah Morlar (ki bunlar Afrikalı-Mor melezi)’dır. [79]
Resmi dil Arapça'dır. Fransızca ikinci resmi dil olarak kullanılmaktadır. Ancak halkın konuştuğu dil Arapça'dır. Küçük bir azınlık da Berberice konuşmaktadır. Bunun yanı sıra yukarıda anılan etnik unsurlara özel bazı diller de konuşulmaktadır. [80]
Moritanya halkının % 80'ini Arap-Berberi asıldan gelen Morlar (MoritanyalIlar) oluşturur. Morlar Fas, Senegal, Mali ve Gambiya'ya da yayılmışlardır. Morlar genelde beyaz tenlidirler. Ancak aralarında esmer ve siyah tenli olanlar da vardır. Arapçanın kendilerine özel bir lehçesini konuşurlar. Çoğunluğu göçebe hayatı süren Morlar hiyerarşik bir kabile düzenine sahiptirler. Morların hepsi Müslüman’dır. Moritanya'da ikinci etnik grup % 12'lik bir orana sahip olan Tukulorlardır. Tukulorlar da bütün Batı Afrika ülkelerine yayılmışlardır. Arap kaynaklarında onlardan Takarir olarak söz edilir. Tukulorların da hepsi Müslüman’dır. Senegal Tukulorları Fulani dili konuşurlar. Moritanya'dakiler ise daha çok Arapça konuşurlar. Üçüncü etnik grup % 5 orana sahip olan Fulbelerdir. Dördüncü etnik unsur ise % 3'lük orana sahip olan Soninkelerdir. [81]
Coğrafî açıdan hem kuzey hem de alt Sahra Affikasına bağlı olurken, kültür bakımından da hem beyaz Ortadoğu’ya hem de siyah Afrika’ya dâhildir. Bir yandan Arap Zirvesi üyesi, diğer yandan da Afrika Birliği Teşkilâtı üyesidir. [82]
Halkın büyük bir bölümü göçebe olduğundan dolayı okuma yazma oranı düşüktür. [83]
Tarih
Moritanya tarihinin, 4. yüzyılda kuzeyden gelen ve bugünkü Moritanya topraklarına yerleşen Berberîlerle başladığı kabul edilir. [84]
Bölgeye gelen Müslüman Araplar, Moritanya idaresini ele geçirdiler. Böylece 11. Yüzyıl başlarından itibaren Moritanya halkı İslamiyet’le şereflenmiş ve İslamiyet’in yayılmasına çalışmışlardır. [85]
1904 yılında Fransız emperyalizmi Moritanya’yı sömürge ilan etmiş ve Müslüman halkı 1958 yılına kadar ezmiştir. Bu tarihte Müslümanlar, Moritanya İslam Cumhuriyetini kurdular. Moritanya halkı, nihayet 1960 yılında tam bağımsızlığını elde ederek, Fransızları memleketlerinden kovdular. [86]
1989’da siyah-beyaz mücadelesi şiddet hareketlerine dönüşmüştür. Bu mücadele Senegal'e sıçrayınca iki ülke arasında sınır savaşı olmuş ve diplomatik ilişkiler kesilmiştir. 1992’de ilk çok partili seçimler yapılmıştır. Aynı yıl Moritanya ile Senegal arasında yeniden diplomatik ilişki kurulmuştur. [87]
Moritanya’yı diğer ülkelerden ayıran en ilginç yönlerinden biri, 1978’den 2008’e kadar geçen 30 yıllık süre içerisinde 15 ayrı darbe girişimine sahne olmasıdır ve bunların çoğunluğu başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Ülkede yıllardan beri devam eden, askeri darbelerle iktidar değişikliği geleneği, ilk kez 2007’de değişmiş ve yerini demokrasi sınavına bırakmıştır. [88]
Ekonomi
Nüfusun %87’si tarım, hayvancılık ve balıkçılıkla geçinir. [89]
Hayvancılık çok önemlidir. En çok yetiştirilen hayvan da koyundur. [90]
Balıkçılık, Moritanya’nın en önemli uğraşısıdır. Ülkenin 754 km’lik sahil şeridi, en önemli balıkçılık alanlarının başında gelmektedir. Üretimin %90’ı ihraç edilmektedir.[91]
Yeraltı kaynakları, özellikle demir, bakır iridyum ve titan Madenleri bakımından zengindir. [92]
BATI SAHRA
Yer Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü
Ülke topraklarının büyük kısmı Sahra’nın batı ucunu oluşturan çöllerle kaplıdır. Sıcak ve kurak çöl iklimi egemendir. [93]
Tarih
Batı Sahra’nın güneyinde yer alan Moritanya tarihte bir bölgeyi işaret ederken, Fransız sömürgeciliği ile bir devlet olarak ortaya çıkmıştır. Aslında Moritanya iklim ve de insan yapısı olarak genelde Cezayir-Fas ortak kültürlerinin bir parçasıdır. Cezayir’in dışında kimse tarafından tanınmasa da Batı Sahra altıncı Mağrip ülkesidir.[94]
Eski İspanyol sömürgesi olan ve İspanyol Sahrası olarak da anılan Batı Sahra, Fas ve Moritanya arasında yer alır. Ülkenin geniş ama kum ve kayadan oluşan topraklarında sadece 257.000 kişi yaşar. [95]
BM 1963 yılında Batı Sahra'daki İspanyol kolonizasyonuna son verilmesini talep etmiştir. Batı Sahra halkı kendi kaderini referandumla belirleyecektir. 1966 yılında Moritanya ve Fas da self determinasyon hakkını kabul eder.[96]
İspanya bölgeden ayrılarak yerini, Fas ve Moritanya’ya bırakır. 1979’da Moritanya’yla bir anlaşma yapsa da Fas fırsattan istifade ederek Batı Sahra’nın tamamını kendi toprakları ilân eder. 1981 'de savaşçıların geçmesine engel olmak için 1600 km'lik bir duvarla ülkeyi böler. [97]
1976'da İspanya’dan ayrılmışsa da Fas tarafından hak iddia edilerek fiilen yönetilmektedir. [98]
Ekonomi
Su kaynakları çok az olup, göçebelik, hayvan besleyiciliği yapılmaktadır. [99]
Ülkenin doğal kaynakları arasında fosfat, demir cevheri yatakları sayılabilir. [100]
Kaynaklar
[1] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[2] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[3] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[4] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[5] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[6] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[7] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[8] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[9] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[10] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[11] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[12] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[13] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[14] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[15] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[16] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[17] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[18] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[19] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[20] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[21] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[22] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[23] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[24] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[25] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[26] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[27] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[28] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[29] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[30] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[31] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[32] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[33] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[34] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[35] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[36] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[37] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[38] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[39] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[40] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[41] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[42] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[43] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[44] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[45] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[46] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[47] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[48] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[49] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[50] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[51] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[52] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[53] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[54] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[55] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[56] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[57] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[58] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[59] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[60] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[61] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[62] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[63] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[64] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[65] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[66] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[67] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[68] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[69] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[70] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[71] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[72] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[73] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[74] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[75] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[76] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[77] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[78] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[79] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[80] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[81] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[82] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[83] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[84] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[85] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[86] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[87] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[88] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[89] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[90] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[91] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[92] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[93] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[94] Modern Ortadoğu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[95] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[96] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[97] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[98] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[99] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013
[100] Afrika Coğrafyası. Ramazan Özey. Aktif: 2013