Arap Kültür Bölgesi
​
Sami dilleri konuÅŸan halkların büyük kısmını Arapça konuÅŸanlar oluÅŸturuyor. Sami dili olmamasına raÄŸmen Hami-Sami (Afroasiatic) dil ailesine mensup olan ve Berberi dili konuÅŸan Kuzey Afrikalı topluluklar da Araplarla çok fazla iç içe geçmiÅŸ olduklarından bu grubun içinde deÄŸerlendirildiler.
​
Arapça konuÅŸanların çoÄŸunluÄŸu oluÅŸturur hale geldiÄŸi Sudan Sahraaltı afrika içinde farklı bir grup içinde ele alınacak.
Kültür Bölgesi, iki alt kültür bölgesine ayrılarak inceleniyor: Kuzey Afrika ve OrtadoÄŸu.
​
Nüfus ve Ekonominin Dünyadaki Payının DeÄŸiÅŸimi
​
​
Dünya Nüfusu içinde kültür bölgesinin payı, 1000’lerden beri düÅŸüÅŸ eÄŸiliminde. Bu tarih Türk-Ä°slam hakimiyetinin baÅŸlaması ile uyumlu.
​
Dünya nüfusu içindeki pay, 2. Dünya savaşının hemen öncesinde artmaya baÅŸlamış görünüyor ve istikrarlı bir ÅŸekilde üstelik yüksek bir oranda artmaya devam ediyor.
Dünya Ekonomisi içinde kültür bölgesinin payı da nüfusla benzer bir ÅŸekilde artmış ama bu artışın bundan sonraki dönemde dünya ekonomisi ile uyumlu bir ÅŸekilde artacağı öngörülüyor.
​
Kuzey Afrika’nın AraplaÅŸması
Kuzey Afrika olarak bilinen ülkelerin birinci derecede yerli halklarını, Mısır’da sadece Kiptiler oluÅŸtururken diÄŸer bölgelerde Berberilerden oluÅŸmaktaydı. Günümüzde bütün bu ülkeler birer Arap ülkesi olma görünümlerini 640’lı yıllarda baÅŸlayan Müslüman Arapların ilk fetihleri ile kazanmaya baÅŸladılar. [i]
​
MaÄŸrip dendiÄŸinde hiç ÅŸüphesiz akla ilk önce Berberiler gelmektedir. [ii]
​
10. yüzyılın başında Fatımîler önce bugünkü Tunus’un Kayrevan ÅŸehri ve çevresine egemen oldular ardından ele geçirdikleri Mısır’a payitahtlarını taşımalarıyla bölgede büyük deÄŸiÅŸimler yaÅŸandı. Zira ele geçirdikleri yerel idareler Fatımîlerin ezeli rakibi olan Abbasilerin idaresindeki BaÄŸdat’a yaklaÅŸmalarını istemiyorlardı. Kendilerine engel olan bu yerel güçleri cezalandırmak üzere onları Güney Mısır’da Said bölgesine sürdüler. Bunlardan Beni Hilal ve Beni Süleym isimli iki güçlü Bedevi Arap kabilesi 11. yüzyıl ortasında çekirge sürüleri gibi Kuzey Afrika’ya doÄŸru göç etmeye zorlandılar. [iii]
​
Dört asırlık Müslüman Berberi medeniyeti neredeyse taÅŸ taÅŸ üstünde kalmayacak ÅŸekilde bunların elinde tahrip ettirildi. MaÄŸrib’in tüm tarihi ÅŸehirleri boÅŸaldı ve yerli halk daÄŸlara ve çöllere çekildiler. Zaman içerisinde bir taraftan bu iki Arap kabilesi yörenin özelliklerinden, Berberler ise kendi itaat etmez tavırlarından vazgeçerek birbirlerine iyice kaynaÅŸtılar. Yerli halk kendi lisanlarını ve adetlerini korumakla birlikte Arapça’yı da yaygın ÅŸekilde öÄŸrenip benimsedi. [iv]
​
Berberiler; Ä°slam’ın bölgede yayılmasına da hayli direnmiÅŸlerse de hızla Müslüman olmuÅŸlardır. Hatta Ä°slam’ın bayraktarlığını Araplardan alıp Ä°spanya ve Portekiz’i, hatta Fransa’nın tamamına yakınını yarım asır içinde dize getirmiÅŸlerdi. Dünyanın en geniÅŸ çölünde yaÅŸayan Tuareg, Tubu ve Mor kabileleri tamamen Ä°slam’ı kabul etmiÅŸlerdir. Bu çölün güneyinde kalan ve “Sahel” denilen bugünkü bölge ülkelerinden Çad, Nijer, Nijerya, Ortaafrika, Kamerun, Mali, Burkina Faso, FildiÅŸi Sahili, Benin, Togo, Gana, Gine, Gine Bissau, Sierra Leone, Liberya, Gambiya ve Senegal gibi ülkelerin halklarının Ä°slamlaÅŸmasında Berberiler birinci derecede katkı sunmuÅŸlardır. [v]
​
Fatımîlerin önce Yukarı Mısır’a, ardından MaÄŸrip’e zorla göç ettirdiÄŸi Beni Hilal ve Beni Süleym Arapları ilk defa Berberileri yerlerinden, yurtlarından ettiler. 11. yüzyılın ortalarına kadar ilk fetihçi Arapları kendi bünyelerinde sayıları az olduÄŸu için kolayca eriten Berberiler 200 binden fazla bedevi Arap göçüne dayanamadılar. Sahile yakın yerlerden güney bölgelere çekilirlerken tarihi birçok özelliklerini de kaybettiler. Takip eden asırlarda yavaÅŸa yavaÅŸ bedevi Araplarla Berberiler arasında yakınlaÅŸmalar oldu ve iki büyük kavim arasında ciddi bir melez nüfus oluÅŸtu. Bu kaynaÅŸma Ä°spanya fethi ve sonraki asırlarda Endülüs’te iyice pekiÅŸti. [vi]
​
Ülkenin ismi olan “Mısır” kelimesi sadece Müslümanlarca kabul görmüÅŸ, buna karşılık özellikle Hıristiyan alemi buraya kelimenin batı dillerindeki karşılığı olan “Egypt”, yani “Kıpti” ülkesi demektedir. [vii]
​
​
​Kaynaklar
[i] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[ii] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[iii] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[iv] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[v] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[vi] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
[vii] Modern OrtadoÄŸu Tarihi. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013
​
Not: Tablo ve Grafikler Kültür Sayfası ekibi tarafından hazırlanmıştır.
