“I. Dünya savaşında yedi cephede savaştığımız, savaşlarda büyük başarılar göstermemize rağmen müttefiklerimiz yenilgiyi kabul ettiği için bizim de mağlup sayıldığımız” bir klişe halinde söylenir.

​

Peki acaba, müttefiklerimiz yenilgiyi kabul etmeseler savaşı kazanma ihtimalimiz var mıydı acaba? Bu sorunun cevabını vermek için rakamlara bakmak gerekiyor. Osmanlı İmparatorluğu önce 93 Rus Savaşı ardından da Balkan Savaşından yenilgiyle çıkmış ve Avrupa’daki topraklarının çok büyük bölümünü kaybetmiş durumdaydı. Avrupa topraklarının imparatorluğun en yoğun nüfusa sahip ve en fazla gelir sağlayan toprakları olduğu unutulmamalıdır.

 

Kuzey Afrika toprakları ise bu savaşlardan önce zaten elden çıkmış durumdadır. Bugünkü Türkiye topraklarından farklı olarak Ortadoğu’da topraklara sahiptir ama bu topraklar, Avrupa ve Anadolu ile kıyaslandığında oldukça seyrek nüfusludur.

​

Osmanlı İmp.’nun I. Dünya savaşı öncesi nüfusu, 1914 nüfus sayımına göre de 13.390 Müslüman, 1.173 Ermeni, 1.564 Rum  Toplam 16.127 kişidir.

​

Yukarıdaki grafik diğer ülkelerle bir arada gösteriyor ve oldukça şaşırtıcı.

• Osmanlı İmparatorluğu’nun 16 milyonluk nüfusuna karşı, savaştığımız İngiltere ve Fransa’nın 40 milyonun üzerinde nüfusa sahip oldukları görülüyor. Osmanlını 2,6 katı nüfusa sahipler. Bu nüfuslara sahip oldukları sömürge ülkeleri dahil değil ki İngiltere’nin Osmanlı askerleri ile savaşmak için Avustralya’da, Yeni Zelanda’dan ve Hindistan’dan asker getirdiğini hatırlamakta yarar var.

• İtalya’nın nüfusunun 37 milyonun üzerinde, 2,3 katı

• Rusya’nın sahip olduğu nüfus Osmanlı İmparatorluğunun neredeyse 10 katı.

• Müttefikimiz olan Almanya, Osmanlı İmparatorluğu’nun 4, Avusturya-Macaristan ise 3 katından fazla nüfusa sahipler

• O tarihlerde yeni yeni büyümekte olan ve henüz dünya siyasetinde söz sahibi olmana A.B.D.’nin nüfusu 100 milyona yaklaşmış durumdadır ve Osmanlı İmparatorluğu’nun 6 katından fazladır.

• Küçük bir ada ülkesi olan Japonya’nın nüfusu bile 50 milyonu geçmiştir. 

​

Özellikle Avrupa ülkeleri ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki nüfus dengesizliği oldukça çarpıcı görünüyor. Bu hep böyle miydi? Avrupa nüfusu hep daha kalabalık olduysa da bu ölçüdeki dengesizlik son birkaç yüzyıldaki değişimin bir sonucuydu:

​

Dünya nüfus artışının 3. döngüsü 15. yüzyılda Avrupa’da başladı ve teknoloji kökenli olduğu açıktır. Avrupa’nın diğer kıtaları kolonileştirmesine imkân tanıyan silah ve gemi teknolojisini geliştirmesi ile başladı ve 18.-19. yüzyıllardaki tarım ve endüstri devrimi ile devam etti.

​

15. ve 16. yüzyıllarda dünya nüfusundaki artış mütevazidir: %21 ve %28.

 

17 yüzyılda büyüme önceki yüzyıldan daha düşük gerçekleşti: %12.

​

Bundan sonraki büyüme oranları dünya üzerinde daha önce hiç görülmemiş kadar yüksektir. 18. Yüzyılda %45'e ve 19. Yüzyılda %80'e ulaştı.

 

Bu nüfus artışı Avrupa tarafından domine ediliyordu: 19. Yüzyılda Avrupa’daki nüfus artışı %115’tir. Amerika kıtasına olan göçler de göz önüne alındığında bu oran %135’i bulur.

Atlas of World Population History. Colin McEvedy. Facts on File:1978

     

Aşağıdaki tabloda ise bugünkü ve 2050 yılana kadarki nüfus tahminleri gösteriliyor:

​