1980 Sonrası Yüksek Öğretimde Din Eğitimi
Prof. Dr.Mustafa Öcal'ın Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi (Dergâh: 2017) adlı kitabından kısaltılarak alınmıştır.
(1981) Yüksek İslam Enstitülerinin İlahiyat Fakültesi Olmaları
Yüksek İslâm Enstitüleri açıldıkları yıldan itibaren öğretim elemanları, öğrenci cemiyetleri ve federasyonları ile bu dinî eğitim kurumlarına gönül verenlerce Enstitülerin, İslâmî İlimler Akademisi veya İlahiyat Fakültesi hâline dönüştürülmesi konusunda faaliyetlerde bulunuldu. Öğrenciler aynı maksatla 1969’da ve 1977’de boykot yaptılar. Buna karşılık dinî eğitim ve öğretim kurumlarına soğuk bakanlar tarafından Enstitülerin sayısının azaltılması, hatta kapatılmaları konusunda karşı faaliyet içerisine girenler oldu.
6 Kasım 1981’de “Yükseköğretim Kanunu” yürürlüğe konuldu. Kanunun 2. maddesi gereğince, yükseköğretim üst kuruluşları, bütün yükseköğretim kurumlan, bağlı birimleri ve bunlarla ilgili faaliyet esasları bu kanun kapsamına alındı. Dolayısıyla, bütün yükseköğretim kurumlan gibi, Yüksek İslâm Enstitüleri, A.Ü. İlahiyat Fakültesi ve Erzurum Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi de kanun kapsamına dâhil edilmiş oldu.
Yüksek İslâm Enstitüleri ile Erzurum’daki İslâmî İlimler Fakültesi de İlahiyat Fakültesi hâline dönüştürülerek her biri bulundukları illerdeki üniversiteye bağlandı. Bu dönüşümle 8 İlahiyat Fakültesi olmuş oldu.
(1988-2000) İlahiyat Meslek Yüksek Okullarının Açılması ve Kapanması
İlahiyat Fakültelerinin yanında bir de “İlahiyat Meslek Yüksekokulu” (İMYO) adıyla ikinci bir dinî yükseköğretim kurumunun açılması ilk defa 1987 yılında Samsun’da yapılan bir sempozyumda gündeme getirilmişti. 1988’de ise Ankara’da yapılan bir tartışmalı ilmî toplantının açılışında yaptığı konuşmada dönemin Diyanet İşleri Başkanı Mustafa Sait Yazıcıoğlu aynı konuyu gündeme getirmiş ve gerekçeleri ile birlikte böyle bir yüksekokulun açılmasının lüzumundan bahsetmişti.
Sonradan Diyanet İşleri Başkanlığı ile YÖK arasında gerekli ön görüşme ve yazışmalar yapılmıştır. Neticede YÖK Yürütme Kurulu, 29.12.1988 tarihli toplantısında Ankara, İstanbul (Marmara), İzmir (Dokuz Eylül) ve Bursa (Uludağ) Üniversitesi İlahiyat Fakülteleri Dekanlıklarına bağlı 2 yıl öğretim süreli İlahiyat Meslek Yüksekokulları açılmasını kararlaştırmıştır.
Kuruluş amacı; din görevlilerinin meslekî yönden gelişmelerine yardımcı olmak ve dini hizmetlerin kalitesini artırmaktı. Belirlenen bu amaç sebebiyle, öğrenci olarak girecekler için; İHL mezunu ve Diyanet İşleri Başkanlığında en az 2 yıl görev yapmış olma şartı konulmuştu.
İMYO’ların ömrü çok kısa olmuştur. Yükseköğretim Kurulu tarafından Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi bünyesinde başlatılan İlahiyat Önlisans Programı gerekçe gösterilerek 1999-2000 öğretim yılından itibaren İMYO’lara öğrenci alımı durdurulmuştur.
(1998) İlahiyat Fakültelerinde İlköğretim Din Bilgisi Öğretmenliği Bölümü
Kuruldukları ilk yıllardan 1998-1999 öğretim yılına kadar, İlahiyat Fakültelerinde lisans seviyesinde, mezunların istihdam alanları dikkate alınarak bir bölümleşmeye gidilmemiştir.
1998-1999 öğretim yılından itibaren lisans seviyesinde iki bölüme ayrılmıştır.
-
İlahiyat Lisans Programı,
-
İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenliği Bölümü.
Bu tarihten itibaren ÖYS sonuçlarına göre her iki bölüme ayrı ayrı öğrenci alınmıştır.
YÖK’ün kararı gereği 1998-1999 öğretim yılından itibaren 11 İlahiyat Fakültesinde bir de İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenliği Bölümü (İDÖB) açılmıştır.
Bu program ilk mezunlarını 2001-2002 öğretim yılı sonunda vermiştir. Mezunlardan İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmeni veya liselere/ortaöğretim kurumlarında Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi öğretmeni olmak isteyenler, açılan bir sınava girmişler ve kazananlar Ankara’da 1,5 (bir buçuk) yıllık (üç yarıyıllık) “Tezsiz Yüksek Lisans” programına devam etmişlerdir. Burada Pedagojik Formasyon ağırlıklı bir ders dönemi geçirdikten sonra tercih ettikleri alana göre; İmam-Hatip Liselerine meslek dersleri, liselere Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmeni olarak atanmaya başlamışlardır.
(2006) İlköğretim Din Bilgisi Öğretmenliği Bölümü
YÖK tarafından Mayıs 2006’da alınan bir karar gereği İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenliği Bölümü 2006-2007 öğretim yılından itibaren bağlı bulundukları üniversitelerin Eğitim Fakültelerine aktarılmışlardır.
Bu gelişme sonucunda İlahiyat Fakülteleri yalnızca İlâhiyat Lisans Programı uygulamaya devam ederken bu fakültelerin dışındaki bir yükseköğretim kurumunda/Eğitim Fakülteleri bünyesinde ilk defa dinî eğitim ve öğretim yaptıran bir bölüm açılmış oldu.
2011-2012 öğretim yılı itibariyle 24 Eğitim Fakültesinin çatısı altında bu bölüm eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmekte iken 2013-2014 öğretim yılında sayı 47’ye çıkmıştır. Ancak Yükseköğretim Kurulunun (YÖK) aldığı bir kararla İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenliği bölümüne 2014-2015 öğretim yılından itibaren öğrenci alımı durdurulmuştur.
Prof. Dr.Cağfer Karadaş. Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalı-Sempozyum Bildirileri (Ensar: 2014) adlı kitaptan kısaltılarak alınmıştır.
İlahiyat Fakülteleri
YÖK tarafından 1983 yılında bugünkü programların temelini oluşturan ve bütün İlahiyat Fakülteleri’nde uygulanmak üzere yeni bir program hazırlanmıştır. Bu programda hem akademik kaygılar hem de Diyanet İşleri Başkanlığı’na ve Millî Eğitim Bakanlığına personel yetiştirme kaygıları birlikte düşünülmüştür. Ancak bu da çok geniş bir yelpazede eğitim verilmesi dezavantajını getirmiştir.
Öncekilerden farklı olarak programda felsefe tarihi (ilkçağ ve Yeni Çağ) yer almış, pedagojik formasyon dersleri nispeten artırılmıştır. 12 Eylül zihniyetine uygun olarak Atatürk İlkeleri ve İnkılapları Tarihi’nin yanına Türk Dili dersleri de eklenmiştir.
Zaman içinde öğretim üyeleri nezdinde akademik taraf daha ağır basmış, personel yetiştirme işi zayıflamıştır. Öte yandan Eğitim fakülteleri ile koordineli çalışılamadığından öğretmenlik formasyon dersi kalıcı bir mevzuata ve teamüle oturtulamamıştır. Tabi ki bu konuda eğitim fakültelerimizin ve pedagojik formasyon adı altında verilen derslerin de ciddi anlamda kritik edilmesi gerekmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı tarafında ise özellikle Kur’ân eğitimi ve temel dinî bilgilerin kazandırılmasında eksik kalınması sebebiyle, kurum içi seminerlerle anılan eksikliği telafi etme yoluna gidilmiştir. Gelinen noktada Baltacıoğlu’nun dediği gibi fakülteler dinî ilimlerin öğretildiği yerler olmaktan çok din bilimlerinin öğretildiği kurumlara dönüşmüştür.
Prof. Dr.Mustafa Öcal'ın Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi (Dergâh: 2017) adlı kitabından kısaltılarak alınmıştır.
Yeni İlahiyat Fakülteleri
Dinî yükseköğretim yaptıran kurumların İlâhiyat Fakültesi adıyla tek tip hâle getirilip üniversitelere bağlanmasından sonraki yıllarda bir taraftan yeni üniversiteler kurulurken yeni İlâhiyat Fakülteleri de açılmaya devam edildi.
1988-1989 öğretim yılında, Gaziantep Üniversitesine bağlı olarak Şanlıurfa İlahiyat Fakültesi öğretime açıldı ve fakülte sayısı 9’a ulaştı. 1992’de Şanlıurfa’da Harran Üniversitesi kurulunca İlahiyat Fakültesi bu üniversiteye bağlanarak eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmeye devam etti.
1992 de kabul edilen bir kanunla kurulan üniversitelere bağlı olarak çok sayıda yeni fakülte açılırken 13 yerde de İlahiyat Fakültesi açılması kesinleşti. Bunlardan Sakarya, S. Demirel (Isparta), Dicle (Diyarbakır), İnönü Darende/Malatya, Karadeniz Teknik Rize ve Yüzüncü Yıl Van İlahiyat Fakültelerine 1993’te öğrenci alınarak öğretime başlandı. Çukurova (Adana), Fırat (Elazığ), Gazi (Çorum) ve Cumhuriyet (Sivas) Üniversiteleri İlahiyat Fakültelerine 1994’te öğrenci alındı. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1995’de öğretime başladı.
İstanbul Üniversitesi İlahiyat fakültesi ise ancak 1996’da öğrenci alarak öğretime fiilen başlamış oldu.
1996-1997 öğretim yılından itibaren Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretime başlamış, 2001 yılında ilk mezunlarını vermiştir.
Antalya’daki Akdeniz Üniversitesi ise, 2012-2013 öğretim yılında öğrenci alınarak öğretime başlanmıştır.
Bu arada; 1999-2000 öğretim yılından itibaren Malatya’daki İnönü Üniversitesi Darende (ilçesi) İlahiyat Fakültesine öğrenci alımı durdurulmuş ve Fakülte il merkezine taşınmıştır. 2000-2001 öğretim yılından itibaren ise Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ne öğrenci alımı durdurulmuştur. Bu iki fakülte mevcut öğrencilerini mezun ettikten sonra öğrencisiz kaldılar. Aradan yıllar geçtikten sonra 2008-2009 öğretim yılından itibaren bu iki fakülteye de yeniden öğrenci alınarak öğretime başladılar.
2008-2009 öğretim yılında Şırnak ve Iğdır Üniversitelerine bağlı olarak bu illerde birer İlahiyat Fakültesi açılmış ve öğretime başlanmıştır.
2010 yılında açılan Trabzon’daki Karadeniz Teknik Üniversitesi’ne bağlı İlahiyat Fakültesi ile Gaziantep, Erzincan, Muş (Alparslan), Bingöl, Gümüşhane, Karabük, İstanbul’daki Fatih Üniversitesi İlahiyat Fakülteleri ile Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-uluslararası İslâm ve Din Bilimleri Fakültesine öğrenci alınmış ve öğretim başlatılmıştır.
Öte yandan; 2011-2012 öğretim yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) başkenti Lefkoşa’da Yakın Doğu Üniversitesi’ne bağlı olarak bir İlahiyat Fakültesi daha açılmış ve öğrenci kaydederek öğretime başlanmıştır.
Bozok Üniversitesine bağlı olarak 2010 yılında bir İlahiyat Fakültesinin açılması resmiyet kazanmış, 2013 öğretim yılında öğrenci alabilmiştir. Kezâ; resmî açılışı gerçekleşen Yalova, Edirne gibi diğer bazı illerimizdeki İlahiyat Fakültelerine de 2012-2013 öğretim yılında öğrenci alınmıştır.
2014-2015 öğretim yılında İlahiyat Fakültelerinin sayısı 94’e ulaşmıştır. Bunlardan 70’i öğrenci almış ve eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmüştür. Diğer fakülteler ise yeterli sayıda öğretim elemanı temin ettikçe öğrenci olarak eğitim ve öğretime başlayacaktır.
