Dünya Nüfusu ve Ekonomisinde DeÄŸiÅŸim ve Gelecek
1500 - 2050
Bir toplumun gücü ile sahip olduÄŸu kültür ve deÄŸerlerin "algılanan gücü" arasında sıkı bir iliÅŸki vardır. Bu yüzden maddi olarak güçlü olan toplumların çoÄŸu zaman kültür ve deÄŸerlerini kabul ettirdikleri tarihte sıkça görülen bir durumdur.
Toplumların maddi gücünü belirleyen pek çok unsur olsa da, nüfus ve ekonomi bunların en baÅŸta gelenleridir. Çünkü, nüfus ve ekonomi aynı zamanda askeri gücü de belirler.
AÅŸağıdaki iki tablonun fazla söze gerek kalmadan birçok ÅŸeyi açıkladığı kanaatindeyiz. Ardından bu tabloların nasıl elde edildiÄŸini ve kısaca yorumunu yapacağız.
Nüfus
1500 yılından -2150 yılına kadar bölgelerin nüfus tahminleri (milyon) ve buna göre bölgelerin toplam dünya nüfusu içindeki payları aÅŸağıdaki tablolarda yer alıyor. [I]
Ekonomi (GDP)
IMF verilerine göre, ülkelerin 1980-2060 arası GDP (Gayrisafi Yurt içi hasıla) değişimleri ve buna göre her bir bölgenin dünyadaki Gayrisafi Yurt içi Hasıla toplamı içindeki payının değişimi ise aşağıdaki tablolarda görülüyor:
Batı Toplamı: Avrupa ve K.Amerika toplamı olarak alındı
IMF verileri, 1980 gibi oldukça yakın bir zamandan başlıyor. Sağlıklı bir karar verebilmek için daha derinlikli bir bakış açısına ihtiyaç var. Bunun için, dünya ekonomi tarihi konusunda muhtemelen en fazla başvurulan çalışma olan Maddison Angus’un çalışmasından yararlandık. 2010 yılında ölen Angus’un verileri, maalesef, soğuk savaş döneminin bakış açısını yansıtıyor ama daha kullanışlı bir projeksiyon da bugün için görünmüyor. Veriler, ülke bilgilerinden arındırıldığında aşağıdaki tablo elde edildi.
[2] Eski Sovyetler Birliği kastediliyor. Dolayısıyla Asya’daki toprakları, özellikle Türki Cumhuriyetler de bu yapının içinde ele alınmış ama ayrıştırma imkanı görünmüyor. Genel tabloyu çok fazla değiştirmeyeceği için bu şekilde kullanılmasında bir mahsur görülmedi. Daha sonraki analizlerde Batı Toplamı içinde de bu şekilde yer aldığı gözden uzak tutulmamalı
[3] 1500’lere kadar, K.Amerika’yı Batı içinde saymak yanlış ama o tarihlerde K.Amerika ekonomisinin büyüklüğünün göz ardı edilebilecek seviyede olduğunu da göz önüne alarak genel yaklaşımı bozmadık.
Yukarıdaki tablolar birleştirildiğinde, bölgelerin toplam dünya Gayri Safi Milli Hasılası içindeki paylarının değişimini gösteren aşağıdaki tablolar elde edilebilir.
Genel Projeksiyon
Nüfus Projejsiyonu
Nufus, bölümünde elde ettiğimiz, bölgelerin dünya nüfusu içindeki paylarını gösteren tablonun sadeleştirilmiş hali aşağıda görülüyor. Verileri, bir grafik halinde görmek yorumlamayı oldukça kolaylaştıracaktır:
Tabloyu özetlersek, 1500-1800 arasındaki dönemde dünya nüfusunun kabaca %20’sini oluşturan batı (Avrupa ve K.Amerika) 1800’den itibaren bir sıçraması yaşıyor ve I. Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde dünya nüfusunun %30’una yaklaşıyor. Bu tarihten itibaren duraklama ve yavaş yavaş gerileme eğilimine giren batı kültür bölgesinin nüfusu, 2. Dünya savaşı ile birlikte keskin bir düşüşe geçiyor. Öngörüler, 2050 yılında bu oranın %11’lere kadar ineceğini gösteriyor.
Ekonomi Projeksiyonu
Angus’un ve IMF’nin verilerini bir araya getirip biraz daha sadeleştirdiğimizde (1950'ye kadar Angus, 1980'den itibaren IMF Verileri) Gayri Safi Milli Hasılaları gösteren aşağıdaki tablo elde edilebilir:
Tablolardan elde edilen, 1500 yılından 2050 yılına kadar bölgelerin dünya ekonomisi içindeki paylarını daha rahat analiz edebieceğimiz grafik de aşağıda yer alıyor:
Özetlersek, 1000’e kadar dünya ekonomisi içindeki payı %20’nin altında olan Batı (Avrupa ve K.Amerika), o tarihten sonra yükseliÅŸ trendine girdi. Bu yükseliÅŸ, 1800’lere kadar geçen yaklaşık 800 yıl içinde %30’lar seviyesine ancak eriÅŸti. 1800’den 1950’ye kadar geçen 150 yıl içinde ise dünya ekonomisinin %70’ine ulaÅŸtı. Bu deÄŸiÅŸimin sebepleri ve siyasi ve kültürel sonuçları uzun uzun deÄŸerlendirmeyi hakediyor ama sonuçta olmuÅŸ bitmiÅŸ bir olay.
GrafiÄŸin daha önemli bulduÄŸumuz kısmı ise, bugünümüzü ve geleceÄŸimiz ilgilendiren 1950 sonrası. Çünkü, 1950’den itibaren (II.Dünya savaşı sonrası) nüfusta olduÄŸu gibi ekonomideki seyir de tersine dönmüÅŸ görünüyor. 1950’de dünya ekonomisinin %70’ini oluÅŸturan Batı, 2000 itibari ile %50’sinin altına gerilemiÅŸ durumda. IMF verilerine göre, 2050 itibari ile %25’in altını göreceÄŸi öngörülüyor.
Tüm bu deÄŸiÅŸimlerin sosyal ve kültürel karşılıklarının olması kaçınılmazdır.
Kaynak 1: World_population
Kaynak 1: IMF ranked countries by past and projected GDP
Kaynak 2: List of regions by past GDP [World 1–2003 (Maddison)]
